”د خلکو او سیارې لپاره اقلیمي عمل: اوس یې وخت دی“

د ملګرو ملتونو د سرمنشي انتونیو ګوتیریش لخوا

ساینس له شکه وتلی او په نړیواله کچه پري توافق دی: چې پر دایمي ناورین د اقلیم د بحران د بدلیدو د مخنیوي لپاره، مونږ باید نړیواله تودوخه په ۱.۵ سانتي ګراد درجو پورې محدوده وساتو. دې موخې ته د رسیدو لپاره باید مونږ د پیړۍ تر نیمایي پورې د شینکوریزو ګازونو د تولید کچه صفر ته ورسوو. دا چاره باید هغه هیوادونه ترسره کړي چې د نړیوال اقتصاد دوه پر درې برخه جوړوي. دا هڅونکې ده، خو موږ په بیړنۍ توګه له هر هیواد، ښار، سوداګریزو او مالي ادارو غواړو چې په دې ټلواله کې شامل شي او په بشپړ ډول د صفر کولو لپاره  قوي پلانونه غوره کړي.

حتی آړینه ده چې حکومتونه دغه اوږدمهاله ارمان له اوسنیو پیاوړو اقداماتو سره برابر کړي، ځکه چې ملیاردونه ډالرپر کویډ ۱۹ وبا د غلبې لپاره بیل شوي او تنظیم شوي دي. د اقتصادونو راژوندي کول زموږ د راتلونکي د بیا جوړښت لپاره یو چانس دی.

نړۍ د عمل لپاره یو پیاوړی چوکاټ لري: د پاریس تړونو چې پر اساس یې ټول هیوادونه ژمن دي چې خپل د اقلیم د ملي عمل پلانونه تنظیم او په هرو پنځو کلونو کې  یې پیاوړي کړي. که پنځه کاله وروسته، له روښانه ثبوت سره سم موږ ګام نه وي پورته کړی موږ به خپله سیاره په خپله له منځه یوسو. دا د پریکنده او کارنده عمل وخت دی ځکه چې ملګري ملتونه د نوامبر په میاشت کې ټول هیوادونه د COP26 ناستې لپاره په ګلاسکو ښار کې را غونډوي.

نوي ملي پلانونه باید تر ۲۰۳۰ کاله پورې د ۲۰۱۰ کال پرتله د شینکوریزو ګازونو د ککړتیا کچه تر۴۵ سلنې پورې را ښکته   کړي. ډیرو لا دمخه خپل پلانونه وړاندې کړي او د اقلیم د بدلون د اغیزو په منلو سره یې نوې کیدونکې انرژۍ ته د لاسرسي زیاتولو لپاره روښانه پالیسۍ ترتیب کړي دي. خو تراوسه پورې، دغه پلانونه ایله د ۱ په سلو کې دغو ګازونو تولید کم کړیدی. دا په ریښتیني ډول د خلکو او د ځمکې د سیارې لپاره سور څراغ دی.

د متحده ایالاتو په کوربه توب، راتلونکو میاشتو کې د مشرانو راتلونکي پیلیدونکې غونډه کې، حکومتونه باید په ډراماتیک ډول خپلې هڅې ګړندۍ کړي - په ځانګړي توګه د شین کوریزو ګازونو ستر تولیدونکي هیوادونه چې د ناورین د لویې برخې لامل شو دي. د بریښنا له سکتور څخه د ډبرو سکرو لیرې کول، ۱.۵ درجې موخې ته د رسیدو پړاو لپاره ترټولو مهم ګام دی. د انرژۍ له سکتورونو څخه د ډیروککړونکو فوسیلي تیلو د لیرې کولو لپاره سملاسي ګام پورته کول زموږ نړۍ ته د مبارزې فرصت ورکوي.

په ۲۰۳۰ کال کې د بریښنا د تولید لپاره د ډبرو سکرو کاریدل باید ۸۰ په سلو کې را کم او د ۲۰۱۰ ترکچې را ټیټ شي. په دې مانا چې پرمختللي هیوادونه باید ژمن شي چې په ۲۰۳۰ کال کې د ډبرو سکرو کارول له منځه وړي، نور هیوادونه باید په ۲۰۴۰ کال کې دغه څه ترسره کړي. په ساده ډول، هیچیرې د ډبرو سکرو د تولید د نوې فابریکې د جوړیدو دلیل نشته. په نړیواله کچه د ډبرو سکرو د کارخونو فعالیت د نوې  کیدونکې او ذخیره کیدونکې انرژې پرتله یو پر درې ګران دی. د COP26 ناسته باید د ډبرو سکرو د پای اشاره ورکړي.

په داسې حال کې چې نړۍ د پاکې هوا او نوي کیدونکي انرژۍ په لور حرکت کوي، اړینه ده چې موږ دعادلانه لیږد په اړه ډاډ من شو.  په اغیزمن صنعتي او غیر رسمي سکتور کې باید کارګرو ته د نویو مهارتونو د ور زده کولو او یا ددوی د دندو د لیږد په برخو کې ملاتړ وشي. موږ باید د بدلون راوستلو لپاره په حکومتولۍ کې د برابرې برخې اخیستو او تصمیم نیونې په ګډون د میرمنو او نجونو له ځواک څخه هم ګټه واخلو. که موږ ګامونه پورته نه کړو ډیرشمیر کوچني ټاپويي هیوادونه به په ډیر ساده ډول له منځه ولاړ شي. پرمختللي هیوادونه باید په کال کې د ۱۰۰ ملیارد ډالرو د برابرولو او راټولولو لپاره خپلې ژمنې پوره کړي:

• د اقلیم د تمویل داوسنۍ کچې دوه برابره کول
• د اقلیم د ټول مالي تمویل نیمایي برخه تطبیق ته وقف کول
• د ډبرو سکرو د نړیوال تمویل درول، او
• له فوسیلي تیلو نوې کیدونکې انرژۍ ته د سبسایډۍ لیږد

د جون په میاشت کې د ۷ پرمخ تللو هیوادونو سرمشریزې د نړۍ بډایه هیوادونو ته دداسې فرصتونو وړاندیز وکړ چې د COP26 د ناستې د بریالیتوب د ډاډمنتیا لپاره اړینې مالي ژمنې برابرې کړي.

پداسې حال کې چې حکومتونه باید رهبري وکړي، تصمیم نیونکي هرچیرې مهم رول لري. زه له ټولو څو اړخیزو او ملي پرمختیایي بانکونو د COP26 لخوا غواړم چې له کویډ۱۹ څخه د رغیدو لپاره روښانه پالیسۍ ترتیب او په مخ پرودې هیوادونو کې د مقاومت  لرونکواقتصادونو د لیږد لپاره د ملاماتونکو پورونو کچې او پرملي بودیجې د پراخ فشارمسلې په پام کې ونیسي. ډیری ځایي حکومتونه او خصوصي سوداګرۍ تر ۲۰۵۰ کاله پورې د ګازونو د تولید صفر کولو ته ژمن شوي دي، او د خپلې سوداګرۍ ماډلونو ته په هر اړخیزې بیاکتنې بوخت دي. زه له ټولو غواړم چې عاقلانه اهداف او پالیسۍ تنظیم کړي.

زه ځوانان هر چیرې  هڅوم چې د اقلیم د بدلون لپاره د ګام اخیستنې په اړه خپل غږ پورته کولو ته  دوام ورکړي، د حیاتي تنوع ساتنه وکړي، پر طبیعت بشري جګړه ودروي او د دوامداره پرمختیايي اهدافو د ترلاسه کولو لپاره هڅې ګړندۍ کړي. وخت په تیریدو دی، او ډیر سخت کار په مخ کې دی، مګر دا د سپین بیرغ د پورته کولو وخت ندی.  ملګري ملتونه به زموږ د یووالي او هیلو شین نیلي بیرغ رپوي. د ځمکې پر ورځ او راتلونکو مهمو میاشتوکې، زه له ټولو هیوادونو او ټولو خلکو غواړم چې له دې شېبې سره یو ځای شي.