نوی
خبرنامه
29 August 2023
FAO په افغانستان کې د کرنیزو تولیداتو د زیاتوالي لپاره د ټولنې پر بنسټ د اوبو لګولو سیستمونو د پیاوړي کولو لپاره له جاپان هیواد څخه مالي مرسته/ بودجه ترلاسه کوي
نور زده کړئ
خبرنامه
03 July 2023
ملګرو ملتونو د افغان ولس د ملاتړ لپاره نوی ستراتیژیک چوکاټ پیل کړ
نور زده کړئ
خبرنامه
08 March 2023
د ښځو په نړیواله ورځ، افغانستان کې ملګري ملتونه له واکمنو چارواکو غواړي چې د ښځو او نجونو پر حقونو سخت بندیزونه ژر تر ژره پای ته ورسوي
نور زده کړئ
نوی
د دوامداری پراختیا اهداف په افغانستان کښی
تلپاتې پرمختیايي اهداف د فقر د پای ته رسولو، د ځمکې د چاپیریال او اقلیم د ساتلو لپاره د عمل کولو یوه نړیواله غوښتنه او ډاډ ترلاسه کول دي چې خلک هرچیرې کولی شي له سولې او هوساینې څخه خوند واخلي. دا هغه اهداف دي چې ملګري ملتونه په افغانستان کې کار پرې کوي:
خپرونه
02 July 2023
United Nations Strategic Framework for Afghanistan
The past several years have been extremely challenging for the people of Afghanistan. Already suffering from decades of conflict and instability, Afghanistan’s human rights, governance, humanitarian, and development situations deteriorated sharply after the Taliban takeover in August 2021. This transition impacted not only the political and security situations but also had particularly severe implications for human rights, gender equality, and women’s empowerment. The country’s economy contracted by about 30 per cent between 2020 and 2022. With 24.4 million people in need of humanitarian assistance and more than 9 in 10 living in poverty, the country is in the midst of a crisis on an unprecedented scale.
The United Nations and its partners recognize that humanitarian aid alone will not be enough to sustainably address the large-scale and increasing human suffering of the Afghan people in the medium and long term. As such, humanitarian efforts should be complemented and reinforced with interventions addressing basic human needs that aim to reduce the humanitarian caseload over time and support Afghans, particularly women, girls, and other vulnerable groups, to a) build resilience to shocks, b) sustain livelihoods, c) protect human rights and fundamental freedoms, d) strengthen social cohesion and build social capital, and e) preserve hard-won development gains achieved over the past two decades, including with regard to service delivery. This approach is also important for the identification and achievement of durable solutions to displacement caused by conflict, climate change, and sudden onset natural disasters.
In close consultations with our Member States, partners, and stakeholders, the United Nations Country Team (UNCT) has identified three complementary and mutually reinforcing joint priorities as it supports the basic human needs of the Afghan people.
Priority 1: Sustained Essential Services
Priority 2: Economic Opportunities and Resilient Livelihoods
Priority 3: Social Cohesion, Inclusion, Gender Equality, Human Rights, and Rule of Law
With the Humanitarian Country Team, the UNCT has also agreed on two collective outcomes: to 1) reduce food insecurity and 2) reduce maternal and child mortality rates. Partners across the humanitarian-development-peace nexus have agreed to work together toward these outcomes.
The United Nations Strategic Framework for Afghanistan articulates the UN’s approach to addressing basic human needs in Afghanistan. Anchored in the principle of leaving no one behind, the UN Strategic Framework prioritizes the needs and rights of those most vulnerable and marginalized, including women and girls, children and youth, internally displaced persons, returnees, refugees, ethnic and religious minorities, geographically isolated communities, sexual and gender minorities, the Kuchi community, persons with disabilities, human rights defenders, people who use drugs, and people living with and affected by HIV.
This Strategic Framework is an offer of assistance to the people of Afghanistan. Whether the UN can implement this framework depends in part on external factors, most notably on actions by the de facto authorities and on donor support. The UN expects to be deeply engaged in maintaining and expanding the access and operational space necessary for implementation.
1 of 5
خپرونه
11 January 2022
Afghanistan Humanitarian Response Plan 2022
PEOPLE IN NEED
24.4M
PLANNED REACH
22.1M
REQUIREMENTS (US$)
$4.44B
OPERATIONAL PARTNERS
158
Foreword
We go into 2022 with unprecedented levels of need amongst ordinary women, men and children of Afghanistan. 24.4 million people are in humanitarian need – more than half the population. Years of compounded crises and under-investment have resulted in nearly four times the number of people in need of lifesaving humanitarian assistance compared to just three years ago.
The country is currently facing the second drought in four years, the worst of its kind in 27 years. As a result, Afghanistan now has the highest number of people in emergency food insecurity in the world – this is a terrifying 35 per cent increase from the same time last year. More than one in two children under-five is facing acute malnutrition and will be at risk of death if immediate action is not taken. The already over-burdened health system is straining to survive numerous shocks, including due to the continuing impact of COVID-19, spikes in waterborne diseases, frustratingly persistent strains of polio and a sudden collapse in predictable financing that has kept the nationwide health infrastructure afloat. The economic crisis currently facing the country has sent prices skyrocketing, while simultaneously diminishing people’s purchasing power. People are increasingly desparate, have exhausted nearly all coping mechanisms and have resorted to taking on unmanageable debt burdens and relying on dangerous coping mechanisms to survive. The situation of women and girls is particularly dire as their rights and opportunities have become increasingly restricted. The burden the people of Afghanistan have been forced to carry is far to heavy to manage alone.
Over the course of a tumultuous and unpredictable year, the humanitarian community has proven its capacity to scale-up to meet new needs, including in response to recurrent natural disasters, escalating conflict, the withdrawal of international forces and the shift in the governance structure. I am proud to say that despite the numerous challenges created by the worsening security environment and increase in overall need, humanitarian organisations have persistently proven their commitment to stay and deliver and increase overall reach. Non-Government Organisations (NGOs) remain the backbone of this response and I look forward to further investment in sustaining a vibrant and engaged NGOs and civil society sector in the year to come. In 2022, humanitarian organisations have an ambitious plan to reach 22.1 million people with life-saving multi-sectoral assistance.
In order to do this, the 2022 HRP requires $4.4 billion. People’s survival depends on the 158 dedicated humanitarian organisations operating in Afghanistan receiving sufficient financial resources to deliver. The consequences of late or inadequate funding are very real. Years of funding shortfalls have increasingly required humanitarians to try to do more with less and the limited rollout of complementary development assistance and sudden cessation of predictable development assistance have all been factors in the worsening outlook for 2022.
We have made historic strides in working to develop cross-sector approaches with development actors in 2021 based on both life-saving activities and support for services that address basic human needs. Jointly we have developed a common snapshot of overlapping needs and activities that recognises the multidimensional impact of the current crisis. I look forward to the implementation of this innovative and crucial cross-pillar approach in 2022.
The Humanitarian Country Team (HCT) and InterCluster Coordination Teams (ICCT) are committed to applying a strong gender and protection lens to their work in 2022 acknowledging the disproportionate impacts of the current crisis on women, children and people with disability. Given the scale of vulnerability in Afghanistan, this effort will be guided by a range of both new and well-established technical working groups focused on gender, disability inclusion, genderbased violence (GBV), child protection, accountability to affected people (AAP) and protection from sexual exploitation and abuse (PSEA). The Humanitarian Country Team will also continue to be led by advice from Afghans themselves, a crucial function that will be supported by dedicated local experts, such as the Afghan Women’s Advisory Group. Sustained, principled humanitarian access to people in need has expanded significantly over the last years, and will continue to be built upon in 2022, and our negotiations will be guided by the Joint Operating Principles (JOPS) and with support from the Humanitarian Access Group.
The humanitarian community stands beside the people of Afghanistan, during what is undoubtedly one of the country’s most difficult periods. Given the sheer scale of needs, we are all called upon to remain in solidarity with ordinary Afghans and to expand efforts to reach more people with the life-saving assistance they urgently need to survive. We must act collectively and creatively in this pivotal moment to reduce suffering, rebuild lives and livelihoods and ensure the rights of the most vulnerable are upheld. I urge donors to stay engaged in the wellbeing of the people of Afghanistan, and to give early and generously to humanitarian organisations. The people of Afghanistan cannot wait and the cost of inaction is simply far too high
Dr. Ramiz Alakbarov Afghanistan Humanitarian Coordinator
1 of 5
خپرونه
24 October 2022
BRIEF NO. 1: MEDIA RESTRICTIONS AND THE IMPLICATIONS FOR GENDER EQUALITY IN AFGHANISTAN
SUMMARY
After nearly 20 years of international investment and successful efforts to build a diverse media landscape and strengthen journalism standards, the Afghan media sector has fundamentally changed for the worse since the Taliban (also referred herein to as the de facto authorities) takeover on 15 August 2021.
Before mid-August 2021, dedicated initiatives and investment focused on increasing the number of women working in the media across a diversity of roles, training and equipping them with valuable skills and expertise, as well as a substantive focus on women’s rights and gender equality in the media content, including on how gender inequality is a driver of conflict.
The Taliban has sought to bring the Afghan media under its control, prohibiting broadcasts and publications that criticize Taliban rule and/or are incompatible with the group’s interpretation of Islamic and Afghan values.
There is no universal experience across the changed media environment, as the level of subnational variation is notable. The position of individual de facto leaders on media freedom varies according to their personal viewpoints and relationship to the media in the past, and their perception of the value of media to extend the credibility and authority of the Taliban in the eyes of the target audience.
Despite subnational variations, nationwide trends are becoming increasingly discernible, clear and solidified. Although in some cases the level of discretion may be higher, rules and practices are consistent and congruent – continuous harassment, attacks, and detention of journalists, the requirement for women journalists to cover their face when on air, and various tactics which combined lead to self-censorship and exclusion of women from the media. This indicates a systematic and coherent effort to muzzle the media and exclude women – their faces, perspectives, and experiences – from public spaces.
Afghans across the country have grown to rely on television, radio, and other forms of media for information on a wide range of concerns. For some Afghans, including those now outside the country, social media – especially Facebook – has become an alternative media platform. However, without reliable, diverse, and independent media, all Afghans are denied access to information and plurality of opinions and ideas.
1 of 5
کیسه
19 April 2021
”د خلکو او سیارې لپاره اقلیمي عمل: اوس یې وخت دی“
د ملګرو ملتونو د سرمنشي انتونیو ګوتیریش لخوا
ساینس له شکه وتلی او په نړیواله کچه پري توافق دی: چې پر دایمي ناورین د اقلیم د بحران د بدلیدو د مخنیوي لپاره، مونږ باید نړیواله تودوخه په ۱.۵ سانتي ګراد درجو پورې محدوده وساتو. دې موخې ته د رسیدو لپاره باید مونږ د پیړۍ تر نیمایي پورې د شینکوریزو ګازونو د تولید کچه صفر ته ورسوو. دا چاره باید هغه هیوادونه ترسره کړي چې د نړیوال اقتصاد دوه پر درې برخه جوړوي. دا هڅونکې ده، خو موږ په بیړنۍ توګه له هر هیواد، ښار، سوداګریزو او مالي ادارو غواړو چې په دې ټلواله کې شامل شي او په بشپړ ډول د صفر کولو لپاره قوي پلانونه غوره کړي.
حتی آړینه ده چې حکومتونه دغه اوږدمهاله ارمان له اوسنیو پیاوړو اقداماتو سره برابر کړي، ځکه چې ملیاردونه ډالرپر کویډ ۱۹ وبا د غلبې لپاره بیل شوي او تنظیم شوي دي. د اقتصادونو راژوندي کول زموږ د راتلونکي د بیا جوړښت لپاره یو چانس دی.
نړۍ د عمل لپاره یو پیاوړی چوکاټ لري: د پاریس تړونو چې پر اساس یې ټول هیوادونه ژمن دي چې خپل د اقلیم د ملي عمل پلانونه تنظیم او په هرو پنځو کلونو کې یې پیاوړي کړي. که پنځه کاله وروسته، له روښانه ثبوت سره سم موږ ګام نه وي پورته کړی موږ به خپله سیاره په خپله له منځه یوسو. دا د پریکنده او کارنده عمل وخت دی ځکه چې ملګري ملتونه د نوامبر په میاشت کې ټول هیوادونه د COP26 ناستې لپاره په ګلاسکو ښار کې را غونډوي.
نوي ملي پلانونه باید تر ۲۰۳۰ کاله پورې د ۲۰۱۰ کال پرتله د شینکوریزو ګازونو د ککړتیا کچه تر۴۵ سلنې پورې را ښکته کړي. ډیرو لا دمخه خپل پلانونه وړاندې کړي او د اقلیم د بدلون د اغیزو په منلو سره یې نوې کیدونکې انرژۍ ته د لاسرسي زیاتولو لپاره روښانه پالیسۍ ترتیب کړي دي. خو تراوسه پورې، دغه پلانونه ایله د ۱ په سلو کې دغو ګازونو تولید کم کړیدی. دا په ریښتیني ډول د خلکو او د ځمکې د سیارې لپاره سور څراغ دی.
د متحده ایالاتو په کوربه توب، راتلونکو میاشتو کې د مشرانو راتلونکي پیلیدونکې غونډه کې، حکومتونه باید په ډراماتیک ډول خپلې هڅې ګړندۍ کړي - په ځانګړي توګه د شین کوریزو ګازونو ستر تولیدونکي هیوادونه چې د ناورین د لویې برخې لامل شو دي. د بریښنا له سکتور څخه د ډبرو سکرو لیرې کول، ۱.۵ درجې موخې ته د رسیدو پړاو لپاره ترټولو مهم ګام دی. د انرژۍ له سکتورونو څخه د ډیروککړونکو فوسیلي تیلو د لیرې کولو لپاره سملاسي ګام پورته کول زموږ نړۍ ته د مبارزې فرصت ورکوي.
په ۲۰۳۰ کال کې د بریښنا د تولید لپاره د ډبرو سکرو کاریدل باید ۸۰ په سلو کې را کم او د ۲۰۱۰ ترکچې را ټیټ شي. په دې مانا چې پرمختللي هیوادونه باید ژمن شي چې په ۲۰۳۰ کال کې د ډبرو سکرو کارول له منځه وړي، نور هیوادونه باید په ۲۰۴۰ کال کې دغه څه ترسره کړي. په ساده ډول، هیچیرې د ډبرو سکرو د تولید د نوې فابریکې د جوړیدو دلیل نشته. په نړیواله کچه د ډبرو سکرو د کارخونو فعالیت د نوې کیدونکې او ذخیره کیدونکې انرژې پرتله یو پر درې ګران دی. د COP26 ناسته باید د ډبرو سکرو د پای اشاره ورکړي.
په داسې حال کې چې نړۍ د پاکې هوا او نوي کیدونکي انرژۍ په لور حرکت کوي، اړینه ده چې موږ دعادلانه لیږد په اړه ډاډ من شو. په اغیزمن صنعتي او غیر رسمي سکتور کې باید کارګرو ته د نویو مهارتونو د ور زده کولو او یا ددوی د دندو د لیږد په برخو کې ملاتړ وشي. موږ باید د بدلون راوستلو لپاره په حکومتولۍ کې د برابرې برخې اخیستو او تصمیم نیونې په ګډون د میرمنو او نجونو له ځواک څخه هم ګټه واخلو. که موږ ګامونه پورته نه کړو ډیرشمیر کوچني ټاپويي هیوادونه به په ډیر ساده ډول له منځه ولاړ شي. پرمختللي هیوادونه باید په کال کې د ۱۰۰ ملیارد ډالرو د برابرولو او راټولولو لپاره خپلې ژمنې پوره کړي:
د اقلیم د تمویل داوسنۍ کچې دوه برابره کول
د اقلیم د ټول مالي تمویل نیمایي برخه تطبیق ته وقف کول
د ډبرو سکرو د نړیوال تمویل درول، او
له فوسیلي تیلو نوې کیدونکې انرژۍ ته د سبسایډۍ لیږد
د جون په میاشت کې د ۷ پرمخ تللو هیوادونو سرمشریزې د نړۍ بډایه هیوادونو ته دداسې فرصتونو وړاندیز وکړ چې د COP26 د ناستې د بریالیتوب د ډاډمنتیا لپاره اړینې مالي ژمنې برابرې کړي.
پداسې حال کې چې حکومتونه باید رهبري وکړي، تصمیم نیونکي هرچیرې مهم رول لري. زه له ټولو څو اړخیزو او ملي پرمختیایي بانکونو د COP26 لخوا غواړم چې له کویډ۱۹ څخه د رغیدو لپاره روښانه پالیسۍ ترتیب او په مخ پرودې هیوادونو کې د مقاومت لرونکواقتصادونو د لیږد لپاره د ملاماتونکو پورونو کچې او پرملي بودیجې د پراخ فشارمسلې په پام کې ونیسي. ډیری ځایي حکومتونه او خصوصي سوداګرۍ تر ۲۰۵۰ کاله پورې د ګازونو د تولید صفر کولو ته ژمن شوي دي، او د خپلې سوداګرۍ ماډلونو ته په هر اړخیزې بیاکتنې بوخت دي. زه له ټولو غواړم چې عاقلانه اهداف او پالیسۍ تنظیم کړي.
زه ځوانان هر چیرې هڅوم چې د اقلیم د بدلون لپاره د ګام اخیستنې په اړه خپل غږ پورته کولو ته دوام ورکړي، د حیاتي تنوع ساتنه وکړي، پر طبیعت بشري جګړه ودروي او د دوامداره پرمختیايي اهدافو د ترلاسه کولو لپاره هڅې ګړندۍ کړي. وخت په تیریدو دی، او ډیر سخت کار په مخ کې دی، مګر دا د سپین بیرغ د پورته کولو وخت ندی. ملګري ملتونه به زموږ د یووالي او هیلو شین نیلي بیرغ رپوي. د ځمکې پر ورځ او راتلونکو مهمو میاشتوکې، زه له ټولو هیوادونو او ټولو خلکو غواړم چې له دې شېبې سره یو ځای شي.
1 of 5
خپرونه
09 January 2022
Afghanistan: Humanitarian Needs Overview (2022)
Context, Shocks/Events, and Impact of the Crisis
Following 40 years of war and an already dire situation of increasing hunger, economic decline, price rises in food and other essential needs, and rising poverty over the past several years, over 2021 the people of Afghanistan faced intensified conflict, the withdrawal of international forces and then the takeover of the country by the Taliban in August.
The resulting political, social and economic shocks have reverberated across the country with a massive deterioration of the humanitarian and protection situation in the 4th quarter of 2021 and the outlook for 2022 remaining profoundly uncertain.
Afghanistan’s population is estimated to be 41.7m in 2021, of whom 51 per cent are men and 49 per cent are women. A staggering 47 per cent of the population are under 15 years old, giving Afghanistan one of the highest youth populations in the world. With a projected population growth rate of 2.3 per cent per annum, one of the steepest in the region, the country’s financially-dependent youth population is set to grow even further.
Population growth, internal displacement, higher-than- usual rates of cross-border return are contributing to increased strain on limited resources, livelihood opportunities and basic services, as well as an increase in protection risks especially for most at risk groups. It is estimated that there are more than 2.6 million Afghan refugees worldwide and more than 5.5 million people displaced by conflict inside the country.
Scope of Analysis
This Humanitarian Needs Overview (HNO) looks at likely evolution of humanitarian needs in Afghanistan throughout 2022 with an inter-sectoral approach to the analysis that recognises the multi-dimensional nature of people’s needs across sectors. The situation beyond 2022 remains extremely uncertain with a wide- range of risks that could upset planning assumptions. These risks and potential implications to 2021 planning are outlined in the risks section of this analysis (pg 49). The political takeover by the Taliban and the possible range of geo-political responses, as well as transformed security dynamics have made much previous analysis used to anticipate needs (trends in the “fighting season”) of questionable utility. Thus, forward projections beyond 2022 would be unreliable and so have not been included in this analysis.
All 2022 calculations are based on the joint planning assumptions that are outlined in the risk sections in regard to the evolution of the political and security situation, with different seasonal influences on needs throughout the year including the onset of winter, rainfall patterns, agricultural planting and harvest seasons, and others (see pg. 51 for seasonal influences on needs). Greater emphasis has been placed on the drought impact and economic fallout from the crisis in the analysis, under the assumption that large-scale conflict is likely to be a relatively smaller factor in driving needs then in previous years. This analysis will be updated on a rolling basis as conditions change.
Population Groups
Because of the multi-dimensional threat facing Afghanistan of economic collapse, political instability, conflict and climate, needs are deep and widespread across the country, affecting all provinces. While the broader categories of the populations of concern for 2022 will remain similar to 2021, new sub-groups of Afghanistan’s rural and urban communities whose vulnerabilities have been aggravated by the conflict, drought and economic shocks and years of lack of recovery, have been included.
Internally Displaced People (only includes newly displaced due to all causes in 2022)
Shock-Affected Non-Displaced People (people newly affected by floods and other natural disasters in 2022)
Vulnerable People with Humanitarian Needs (including protracted IDPs and those displaced before 2022, vulnerable protracted cross border returnees, IDP returnees, people affected by economic shock and income loss)
Cross-Border Returnees (newly returned in 2022)
Refuges and Asylum Seekers
This HNO applies protection, gender, age, disability, mental health and AAP lenses to its analysis with disaggregated data used throughout, where available.
Humanitarian Conditions, Severity and People in Need
The deteriorating context and an increase in population estimates (now 41.7 million people) have combined to leave a projected 24.4 million people in humanitarian need in 2022, up from 18.4 million people at the start of 202. These humanitarian needs estimates were calculated using the Joint Inter-sectoral Analysis Framework or JIAF approach, which looks holistically at the needs facing people in Afghanistan and measures the severity of these needs using a series of inter-sectoral indicators. The JIAF inter-sectoral analysis of needs revealed that there are needs in every province of the country. With extreme need in 29 out of 34 provinces and the rest in severe need, with almost all population groups of concern present in every province (except refugees who are centred in Khost and Paktika).
The analysis shows that the intensification of the conflict through August 2021, a consecutive year of drought, other natural disasters, Covid-19 and the broad-based economic crisis following the collapse of the Government has tipped many people from extreme poverty into outright catastrophe. With coping mechanisms and safety nets largely exhausted – as previous HNOs have warned --the collapse of basic services and development programming since August has pushed a large number of people reliant on development assistance into crisis. An updated Integrated Food Security Phase Classification (IPC) analysis shows that in the first quarter of 2022, a staggering 23 million people, or 55 per cent of the population, are expected to be in crisis or emergency levels of food insecurity (IPC 3 and 4). 8.7 million people projected to be in IPC 4 – the highest number in the world. The fundamental drivers of food insecurity in Afghanistan include widespread poverty and economic fragility, extreme weather and climatic shocks, land degradation, and decades of conflict that have limited the spread of essential public services and safety nets.
According to the Global Citizen report on the Worst Countries for Gender Equality, Afghanistan is the worst place to be a woman. Afghan women and girls face unique vulnerabilities and risks as gender inequality is interwoven with the conflict dynamics and humanitarian needs. There are grave concerns about the roll-back on women’s rights and restrictions on their participation in life and society, with impositions introduced on education, right to work and freedom of movement of girls and women.
Even with 55% of the country already in humanitarian need, the possibility of a further deterioration is very real. The majority of the remainder of the country requires the continuation and restoration of services addressing basic human needs to prevent them from slipping into humanitarian crisis.
1 of 5
کیسه
15 August 2022
واک ته د طالبانو له رسیدو یو کال وروسته: موږ نشو کولی د افغانستان راتلونکی له پامه وغورځوو او ورته شا کړو
یو کال وړاندې، د طالبانو د واکمنۍ له رامنځ ته کیدو څو ورځې مخکې، د افغانستان په شمال د کندوز په ولایت کې له یوې یتیم خانې د لیدنې پرمهال مې له یوې ځوانې نجلۍ سره خبرې وکړې چې یوه ورځ وړاندې یې د افغان امنیتي ځواکونو او طالبانو ترمنځ د سختې جګړې له امله خپله ټوله کورنۍ له لاسه ورکړې وه او د دې خبر په اورېدو مې زړه مات شو. که څه هم هغه د ملګرو ملتونو په مرسته او ملاتړ له هر ډول خطره خوندي او خوراکي توکو، سرپناه او نورو اړینو اړتیاوو ته یې لاس رسی درلود، خو زه وپوهیدم چې د هغه او په ټول افغانستان کې د نورو زیانمنو ماشومانو اړتیاوې تر دې زیاتې او هغه ستونزې چې دوی په خپلو ټولنو کې ورسره مخامخ دي، ډیرې پیچلې دي.
د یو کال په تیریدوسره، دغه ننګونې په څرګنده توګه زیاتې شوي او د هغې نجلۍ په ګډون چې ما تیر کال په کندوز کې ولیدله د ټولو ماشومانو لپاره د یوه خوندي راتلونکي د رامنځ ته کولو په برخه کی زموږ هڅې لانورې جدي شوې دي. له تیر اوړي راهیسې، کله چې طالبان د کابل پر لور پرمخ روان وو، له لوږې نیولی بیا تر اوږدمهالې بې وزلۍ پورې د ډیرو منفي پدیدو کچه مخ په ډیریدو ده چې له دې ستونزو سره د افغانستان د خلکو مبارزه یې لا ډیره ستونزمنه کړې ده.
دامهال د هېواد نیمايي نفوس د فقر تر کرښې لاندې ژوند کوي. نږدې ۲۳ میلیونه وګړي د خوړو خوندیتوب نه لري، ډېر یې د خوړو له سخت کمښت سره مخامخ دي او له ۲ میلیونو ډېر ماشومان له خوارځواکۍ څخه کړیږي. د ۲۰۲۲ کال د جون په میاشت کې د ۵.۹ درجې په کچه یوې زلزلې د افغانستان مرکزي سیمې ولړزولې، چې تر ۱۰۰۰ زیات کسان یې ووژل او له وړاندې زیانمنونکې ټولنې یې له جدي ستونزو سره مخامخ کړې.
زه په ځانګړې توګه د هغو ډېرو افغان ښځو او نجونو په اړه اندېښمن یم چې د طالبانو له واک ته رسېدو وروسته یې د ژوند وضعیت په نامعلوم ډول بدل شوی دی. د تېر کال د اګسټ له ۱۵ مې نېټې راهیسې موږ د دوی د اقتصادي، سیاسي او ټولنیزو حقونو په برخه کې د پام وړ شاتک لیدلی او په ورته وخت کې د دوی پر وړاندې د چلند او جنسیتي محدودیتونو له زیاتوالي له کبله اندېښمن یو. د زده کړو، کار او د فعالیتونو د ازادۍ له حق پرته، ښځې اوس په زیاتیدونکې توګه ځان په حاشیه کې ویني.
د تېر کال د بدلولونو له پیل راهیسې، زموږ دملګرو ملتونو ادارو دا ژمنتیا ښکاره کړه چې په افغانستان کې پاتې شي او د دغه هېواد خلکو ته خدمت وکړي. د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د انتقالي ښکیلتیا دچوکاټ (TEF) پراساس، د ستراتیژیکې تکلارې دغه مهم سند چې په افغانستان کې دملګرو ملتونو ته لارښوونه کوي، موږ توانیدلي یو چې د دوامداره اړینو خدماتو په وړاندې کولو او د ټولنې د کلیدي سیسټمونو په ساتلو سره د انسانانو ژوند وژغورو. یوازې د سږ کال په لومړیو شپږو میاشتو کې، موږ ۲۲.۹ ملیون خلکو ته یو ډول بشري مرستې ورسولې چه دا رقم د ۲۴.۴ میلیون اړمن کسانو ۹۴ سلنه جوړوي. موږ د حیاتي مرستو او خوړو په چمتو کولو له زیان منونکو کورنیو سره د هغومرستو له ډلې چې د بیړنیو حالتونو لپاره ټاکل شوې وه مرسته وکړه. پر موسمي مرستو سربیره، موږ دغو کورنیو ته د کرنیزو وسایلو او غذایي موادو، روغتیايي پاملرنې، بیړنۍ سرپناه او غیر خوراکي توکو په ګډون اوبه، دروغتیا ساتنې (WASH) او محافظتي مرستې هم ورکړې.
دې ستونزو ته زموږ له بې ساري ځواب سره سره، لاهم په ټول افغانستان کې اړتیاوې په لوړ کچه پاتې دي. د خوراکي توکو ناامني، بې وزلي او پورونه ان که د دغو ستونزو ریښې د ۲۰۲۱ کال د اګست له ۱۵مې يا له لسيزو مخکې مودې د بې پروايۍ او په عامه خدماتو او کلیدي زیربناوو کې د پرمختګ له نشتوالي سره هم تړاوو ولري، خو د طالبانو له واکمن کیدو وروسته دا ستونزې ډېرې شوي دي.
د ښې روغتیا پالنې، د بانکدارۍ دیو اغیزمن سیسټم او د کرنې د بدلون په څیر خدماتو ته له لاسرسي پرته، د عامو افغانانو ژوند پرمخ نشي تللی. د افغانستان خلک د خپلې راتلونکې لپاره د جدي تعهد او دوامدارې پانګونې مستحق دي، له همدې امله د طالبانو له واکمن کیدو یو کال وروسته، موږ د اقتصادي هڅو په پیلولو سره د افغان ټولنې د بنسټیزو سکتورونو د پیاوړتیا لپاره خپلې هڅې دوه برابره کړې دي.
له هغو اهدافو سره سم چې د انتقالي ښکیلتیا په چوکاټ کې ټاکل شوي دي، موږ به له ښکته څخه دپورته اقتصاد په ښه کولو، د ښځو د اقتصادي ګډون په پراخولو او له دوه میلیونو څخه د ډیرو نویو کارونو په رامنځته کولو باندې تمرکز وکړو. کورنۍ کولی شي د دوامداره عایداتو په درلودلو سره له نه ختمیدونکي فقر او لوږې څخه خلاصون ومومي او ورو ورو به په بشري مرستو باندې د دوی تکیه کمه شي. کار ته د ښځو بشپړ راستنیدل د افغانستان د اقتصاد د بدلون لپاره اړینه دي، له همدې امله موږ د ښځو په مشرۍ د کار د ملاتړ او په ټول هیواد کې د ښځو لپاره د کاري فرصتونو د پراخولو لپاره سخت کار کوو.
په داسې حال کې چې ډیر افغانان په کلیوالو سیمو کې ژوند کوي، موږ باید د کرنیزو خوراکي سیسټمونو د پیاوړتیا او د بزګرانو، دخوراکي توکو دتولیدونکو او محلي بازارونو ترمنځ د پیاوړو اړیکو په جوړولو سره د کرنیز اقتصاد ښه کولو ته ځانګړې پاملرنه وکړو.
د ملګرو ملتونو ادارې دا مهال د افغانستان په کلیو او ولسوالیو کې د ځینو هغو سیمو په ګډون چې دوروستیو زلزلوله امله زیانمنې شوې دي، دغه طریقه عملي کوي. د همدې میاشتې په پیل کې، د افغانستان د جنوب ختیځ زلزله ځپلو سیمو ته د سفر په ترڅ کې مې یو ځوان ولید، چې ماته یې په لاس لیکل شوی د خپل کلي د بیړنیو غوښتنو لیست راکړ: موږ پاکو اوبو، کور، تعلیم، روغتیا، سړک او دندي ته اړتیا لرو. ملګرو ملتونو ته دا پیغام روښانه و: اوس له دې ساده غوښتنو سره زموږ ملاتړ وکړئ او موږ به په راتلونکي کې د دې ناڅرګندتیا په وړاندې د ځان دملاتړ کولو وړتیاي ولرو.
لکه څرنګه چې موږ مخ پر وړاندې روان یو، موږ به په افغانستان کې د ښځو او نجونو په ګډون د خلکو د ژوند د پرمختک لپاره کار ته دوام ورکړو. کله چې په تیر اوړي کې طالبان واک ته ورسیدل، موږ په چټکۍ سره د ښځو او نجونو لپاره د اړینو روغتیايي، ښوونیزو او دخوندیتوب د خدماتو چمتو کول زیات کړل. موږ په دې وروستیو میاشتو کې خپل خدمات لا پراخ کړي او په کابل کې مو د ښځو د رواني درملنې لپاره نوي روغتیايي مرکزونه هم پرانیستي دي. موږ د وروستیو زلزلو ځپلو ښځو او ماشومانو ته د رسیدنې لپاره ګرځنده روغتیایي ټیمونه زیاته کړل، همدارنګه د بې ځایه شویو او راستنیدونکو میرمنو لپاره مو د ځواکمنولو مرکزونو له لارې نور روزنیز پروګرامونه هم پیل کړي دي.
له هر ډول بې ثباتۍ او غیر معمولي حالتونو سره سره، موږ به د ښځو او نجونو اړتیاوې په خپلو هڅو کې شاملې کړو. ترڅو ډاډ ترلاسه شي چې دوی بیرته خپلو دندو او کار ته ستنې شوې دي او د دې توان لري چې خپل حق او برابر ژوند بیرته ترلاسه کړي.
د تیر کال دهمدې ورځې (۱۵د اګست) په اړه د فکر په کولوسره، زه د افغانستان له خلکو سره د ملګرو ملتونو د ټیم پرملاتړ او هغوهڅوچې موږ د یولړ خطرناکو سناریوګانو د مخنیوي لپاره چې موږ یې له پلي کیدو څخه ویره درلوده، ښوولي، ویاړم.
په ژورو احساساتو،هڅونو، او د شته واقعیتونو پر بنسټ، موږ روانو ننګونو ته په کتو سره په افغانستان کې خپل ماموریت ته دوام ورکوو ترڅو ډاډ ترلاسه کړو چې په افغانستان کې د ماشومانو په ګډون هر وګړی لکه د کندوزد هغې نجلۍ په څیر چې پورته یې یادونه وشوه، وکولی شي چې د خپل راتلونکي لپاره پلان جوړاو باعزته راتلونکې ولري.
1 of 5
کیسه
08 March 2022
۲۴.۴ مېلیونه افغانان بېړنۍ بشري مرستو ته اړتیا لري. له دې اړمنو له جملې څخه نیمایي یې ښځې او نجونې دي. دلته د دوی د هڅو او زیار په هکله ولولئ.
په جلال اباد کې له کورونو بهر امن فضا ته د ښځو لاسرسی ډېر محدود دی. کله چې په ټولنه کې د ښځو رهبرې آغلې مرضیه د اسکان پروګرام کړنې چې د ملګرو ملتونو د نړیوالې ادارې له لوري په لاره اچول شوی و، خبره شوه، د یاد پروګرام ټول نارینه او مېرمنې یې دې ته و هڅولې، څو د ښځو او نجونو لپاره د پارک جوړلو په موخه خپله رایه وکاروي. دې پروژې د ټولو کسانو رایې خپلې کړې، چې له نیکه مرغه اوس جلال آباد د ښځو لپاره غوره شین ځای لري.
د جلال آباد ښار یو اوسېدونکي په دې اړه داسې وایي: “مېرمنو دا پرېکړه وکړه، څو دلته یو پارک جوړ کړي، ځکه دوی له وړاندې د شنې ساحې پر ارزښت پوهېدلې وې. اوسمهال موږ د یوه رېښتینې انسانیت پر لور ګام پورته کړی، چې په هغه کې ټول نارینه او ښځینه د مساوي حقوقو او مسئولیتونو درلودونکي دي”. د مرضیې په شان ښځینه رهبرانې نه یوازې دا چې د نوښت لرونکو پروګرامونو ملاتړ کوي، بلکې پروژو ته د پروګرام جوړونې، په اړه یې کړنې او له هغه څخه د څار په برخه کې غوره رول لوبوي. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو اداره د ښځې په نړیواله ورځ د هرې بلې ورځې په څېر د مرضیه په شان پېغلو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته.
د شبانې مور وایي: ما له وخته مخکې د واده کولو خطرونه درک کړي او پرېکړه مې وکړه، څو شبانه له هغه خطره چې لومړۍ لور مې ورسره مخ شوه، وژغورم؛ خو خاوند مې داسې نه غوښتل او خبرې ته مې یې غوږ نه نیو. شبانه ۱۳ کلنه ده. مور یې له ملاتړ څخه لاس وا نه خیست او او د امن پروګارم چې د Spotlight او شریکانو له لوري یې په هرات ولایت کې په لاره اچول شوی و، اړینې مشورې ترلاسه کړې.
د دغه مرکز مشاورانو د شبانې له پلار سره هر اړخیزې خبرې وکړې. دوی د په زور د واده کولو، له وخته وړاندې واده کولو او د لورانو په وړاندې د پلار پر مسئولیتونو خبرې وکړې. د امن فضا په مرکز کې شبانې، مور او پلار یې خواړه هم ترلاسه کړل او پلار یې د ترکارۍ خرڅولو په برخه کې کوچنۍ دنده ترلاسه کړه. هغه اوس دې ته زړه نه ښه کوي، څو شبانې ته په خاوند پسې وګرځي.
په اوسني وضعیت کې د افغانستان ۲۴،۴ میلیونه کسان چې د هېواد نیم نفوس تشکیلوي، بشري مرستو ته اړتیا لري. دا ډول ناورین ډېری کورنۍ دې ته اړ باسي، څو په یول لړ ناسمو کړنو لاس پورې کړي، لکه: پر کوچنیانو د کارونو ترسره کول، له وخت وړاندې واده کول او داسې نور. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو نړیواله اداره د ښځو د پيوستون په نړیواله ورځ د هرې بلې ورځې په څېر د شبانې په شان پېغلو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته.
زهرا یوه له هغه نجونو څخه ده، چې د ملګرو ملتونو نړیوالې ادارې له لوري په مزار شریف کې په لاره اچول شوي خیاطۍ کورس کې یې ګډون کړی و. نوموړې نه یوازې دا چې د تکړه شاګردانو له ډلې څخه شمېرل کېده، بلکې د نورو زده کوونکې لپاره یوه غوره مخبېلګه وه. د هېواد ستونزمنو شرایطو زهرا دې ته اړ کړه، څو له کورنۍ سره یوځای یې په خیمه کې ژوند وکړي. دا چې نوموړې د نویو مهارتونو زده کړې ته ژمنه وه، د خیاطۍ له لارې وتوانېده، څو له خپلې کورنۍ سره مرسته وکړي او له فقر څخه یې وساتي.
له ۸ میاشتې ښوونیزې دورې وروسته زهرا د کار له لارې د ترلاسه شوې ګټې پر مټ په دې وتوانېده، څو داسې یوه کوټه ورغوي، چې له کورنۍ سره یو ځای پکې ژوند وکړي. همدا راز دې وکولای شول، څو خپل د خیاطۍ کسب ته نوره هم پراختیا ورکړي او خپل خاوند ته موټرسایکل وپېري، څو د بازار ګوټ ګوټ ته پرې دتوکو د لېږد چارې پر مخه یوسي. زهرا تمه لري، څو د کال تر پایه یوه بله کوټه هم ورغوي او د کورنۍ د ژوند چارې یې اسانه کړي. د زهرا تر ټولو لویه موخه دا ده، چې له خپلو اولادونو سره یې د تحصیل په برخه کې مرسته وکړي. دا د زهرا تر ټولو لویه هیله ده.
هیڅوک باید دې ته اړ نه ایستل شي، څو په خیمه کې ژوند وکړي. که چېرې هم دا پېښه را منځ ته کېږي، د ملګرو ملتونو نړیواله اداره هلته حضور پيدا کوي، څو ډاډ تر لاسه کړي، چې ایا خلک هغه څه چې له فقر او غربت څخه د ایستلو او غوره ژوند درلودلو په موخه اړتیا ورته لري، په لاس کې یې لري او که نه؟ په افغانستان کې د ملګرو ملتونو نړیواله اداره د ښځې په نړیواله ورځ د زهرا په څېر مېرمنو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته.
هره ورځ به مو چې غواګانې د څړ په موخه د ښوونځي مخامخ تپې ته بېولې، پر ښوونځي به مو سترګې لګېدې. بسمینه چې د خوست په ولایت کې رالویه شوې، وایي: وړاندې له دې چې د ښوونځې پر مانا پوهه شم، مینه مې ورسره درلوده. ښوونځی د بسمینې له کوره ډېر په لرې واټن کې پروت وو. له پلار سره به یې دا اندېښنه وه، چې که لور مې ښوونځي ته واستوم، ښایي له کوم خطر سره مخ شي، کورنۍ او ټولنه به یې په اړه بد قضاوت وکړي.
یوه ورځ د سواد زده کړې پروګرام ښوونکې آغلې فرېبا چې په ټول افغانستان کې د ملګرو ملتونو نړیوالې ادارې ښوونیزې برخې (یونسکو) او شریکانو له لوري یې اداره کېږي، د بسمینې کور ته ورغله. فرېبا د داسې نجونو په لټه کې وه، چې له لیک او لوست سره مینه ولري، څو د سواد زده کړې په پروګرام کې ګډون وکړي. په دې وخت د بسمینې مو د هغې د پلار له نا رضایتۍ سره مخ شو، خو دا ځل یې همت له لاسه ورنه کړ. په کلي کې یې ښوونځی ورغول شو، چې ټولې ښوونکې یې ښځې وې. کلونه تېر شول او بسمینه له پوهنتون څخه د یوې لایقې محصلې په توګه فارغ شوه. اوسمهال نوموړې په افغانستان کې له یوې نړیوالې ادارې سره د ارشدې مشاورې په توګه کار کوي. که فرېبا چې د بسمینې لومړنۍ ښوونکې وه، څو کاله وړاندې یې د هغې د کور دروازه نه وای ټکولې، دا ډول مثبتې پېښې به هیڅکله هم نه وای را منځ ته شوې.
په افغانستان کې د ملګرو ملتونو اداره د ښځو د پیوستون په نړیواله ورځ د هرې بلې ورځې په څېر د بسمینې، د هغې مور او فدا کاره ښوونکې فرېبا په شان پېغلو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته.
نبیلا او د هغې کورنۍ د امنیتي ستونزو له کبله اړ شول، څو خپل کور پرېږدي. په ۲۰۰۷ کې دوی بېرته خپل هېواد افغانستان ته راستانه شول، خو له بده مرغه د دوی د خاپوړو ځای لا هم امن نه و، څو هلته بیا ځلې مېشت شي. نو دوی اړ شول څو په مزار شریف کې په یوه کمپ کې هستوګنه پیل کړي. نبیلا په کمپ کې د اوسېدلو پر مهال د ګلدوزۍ هنر زده کړ. نبیلا چې له دې وړاندې یې دنده نه درلوده، په داسې حال کې چې مور او پلار یې ناروغ وو او درملنې ته یې اړتیا درلوده او د کار کولو توان یې هم نه درلود. اوس یوازې نبیلا په یوازې ځان د کورنۍ اقتصادي چارې سمبالوي.
نبیلا د ۵.۵ میلیونه بې ځایه شوو کسانو له ډلې ده، چې له خپل کوره یې په هېواد کې د یوې امن سرپناه د پیدا کول په موخه وتلې ده. په افغانستان کې د ملل متحد نړیواله اداره د ښځې په نړیواله ورځ د نبیلا په څېر مېرمنو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته.
منصوره وړاندې د بلخ په پوهنتون کې د کامپیوټر ساینس پوهنځي محصله وه، خو د منتخب ډیموکارټیک دولت تر راپرځېدو وروسته نوموړې دې ته اړ شوه، څو خپل درسي ټولګی پرېږدي او پر کور کښېني. ټکنالوژي د منصورې تر ټولو ډېره د خوښې وړ برخه وه. کله چې نوموړې د ملګرو ملتونو نړیوالې ادارې له ملاتړو پروګرامنو خبره شوه، د مبایلونو د بیا رغونې په یوه ترمیمځای کې یې نوم لیکنه وکړه. اوس منصوره په یوه مغازه کې د سافټ ویري خدمتونو د وړاندې کولو تر څنګ نورو مېرمنو ته د مبایلونو د بیارغونې زده کړې هم ورکوي.
دا چې منصوره اوس کولای شي د خپل کور ورځنۍ اقتصادي چارې پر مخ یوسي او تر څنګ یې د خپلو زده کړو لګښت هم پرې کوي، د خوښۍ احساس کوي. خو پوهنتون ته د بیا ګرځېدلو لویه هیله په زړه کې لري. نوموړې په دې هیله ژوند کوي، چې یوه ورځ به د خپل کاروبار څښتنه وي او د مبایلونو د بیا رغونې ټولې چارې په خپل لاس کې واخلي. د ملګرو ملتونو نړیواله اداره په دې اند ده، چې ښځې او نجونې وکولای شي د خپلې خوښې وړ زده کړې پر مخ یوسي.
په میلیونونو افغان زده کوونکي، چې د هېواد راتلونکی جوړوي، د بېلابېلو زړه بوږنوونکو پېښو ترخې پایلې تجربه کوي. دوی ښوونځي ته له تلو پاتې دي. د ښځو د پیوستون په نړیواله ورځ لکه د هرې ورځې په شان په افغانستان کې د ملګرو ملتونو نړیواله اداره د منصورې په څېر مېرمنو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته.
زرینه چې د افغانستان په یوه کلي کې زږېدلې، د خپلو زده کړو په موخه یې له هرې ممکنه لارې کار واخیست، په داسې حال کې چې کورنۍ یې یوازې تر دویم ټولګي پورې نوموړې ته د زده کړو اجازه ورکړې وه. مور یې د کورنۍ دغې پرېکړې ته تسلیم نه شوه او په زرینه یې تر دولسم ټولګي پورې په کور کې د ننه زده کړې وکړې. وروسته بیا زرینه ښار ته کډه شوه او هلته یې درې کاله لوړې زده کړې وکړې. دا هغه وخت و، چې کورنۍ یې پرېکړه وکړه، چې زرینه نور نه شي کولای پوهنتون ته د زده کړو په موخه لاړه شي.
زرینه چې د مور له ملاتړ څخه یې برخمنه وه، تسلیم نه شوه او په ترکمنستان هېواد کې یې د سیاسي علومو په برخه کې خپلو زده کړو ته دوام ورکړ خو له بده مرغه اقتصادي وضعیت ورسره یاري ونه کړه او د خپلو لوړو زده کړو په پای ته رسولو کې پاتې راغله.
زرینې افغانستان ته له راستنېدو ورسته د صابون جوړلو په فابریکه کې دنده واخیسته، چې اوس ځینې وخت د یادې فابریکې د رهبرۍ چارې هم پر مخ وړي. نوموړې په خپل ازاد وخت کې شعر لیکي. د زرینې شعري ټولګه د چمتو کېدو په حال کې ده، ښایي په اروپا کې خپره شي. نوموړې هیله لري، څو داسې ورځ راشي چې د صابون د فابریکې ټولې چارې په خپل لاس کې واخلي.
هره ورځ چې یوه نجلۍ له زده کړو څخه بې برخې کېږي، په دې مانا چې خپل ځان، کورنۍ او ټولنې ته یې له په لاس ورغلي فرصت ګټه نه اخلي. په افغانستان کې له وروستي انساني ناورین وړاندې شاوخوا ۴.۲ میلیونه ماشومانو ښوونځیو ته د شمولیت نوم لیکنه کړې وه، چې ۶۰ سلنه یې نجونې وې. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو نړیواله اداره د ښځو د پيوستون په نړیواله ورځ د زرینې په څېر مېرمنو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته.
زینب چې ۱۷ کلنه ده، دوه وروڼه او دوه خویندې لري. دوی یې له مور او پلار سره یو ځای چې مور یې د کور چارې پر مخ وړي او پلار یې ازاد کاروبار لري؛ د هرات ولایت په یوه کلي کې ژوند کوي. کله چې زینب د لومړي ځل لپاره د نجونو په هغه وارډ کې چې د (IS)Spotlight پروګرام او د هغوی د شریکانو له لارې په کار اچو شوی شامله شوه، ډېره وېرېدلې وه. نوموړې یې د پلار له تند خویۍ سر ټکاوه، دا چې زینب واده ته زړه نه ښه کوي، پلار یې تل پرې په غوسه وي، آن ځینې وخت یې وهي ټکوي هم.
شاوخوا ۲۸ سلنه افغان مېرمنو له ۱۵ څخه تر ۴۹ کلونو وړاندې په ۱۸ کلنۍ کې ودونه کړي.
په افغانستان کې د ملګرو ملتونو نړیواله اداره د ښځو د پیوستون په نړیواله ورځ د هرې بلې ورځې په څېر د زینب په شان مېرمنو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته.
1 of 5
کیسه
08 March 2022
هغه افغان ښځې او نجونې وپېژنئ چې هره ورځ مونږ ته د کار کولو انګېزه راکوي.
شکریه چې د ۲۰۲۱ کال تر اګسټ میاشتې پورې یې د مدني فعالې په توګه کار کاوه، اوسمهال نوموړې د خوړو د نړیوال پروګرام له لوري د توزېع کېدونکو خوړو په قطار کې ولاړه ده. نوموړې وایي: زه وړاندې له دې د پوهنتون استاده وم، خو اوس دنده نه لرم. د ښځو د حقونو پر وړاندې محدودیتونه لکه د کار کولو حق د شکریې په څېر ډېرې مېرمنې دې ته اړ کړې، څو د لومړي ځل لپاره د خوړو د ترلاسه کولو په موخه په قطار کې ودرېږي، چې دا چاره د په افغانستان کې د لوږې تر ټولو څرګنده څېره ښیي.
هېڅوک نباید د خوړو د ترلاسه کولو په موخه په قطار کې ودرېګي، خو که چېرې دا ستونزه منځته راځي، د ملګرو ملتونو اداره هلته حضور پیدا کوي، څو دا ډاډ ترلاسه کړي، هغه څه ته چې خلک یې له فقر او بېچارګۍ څخه د وتلو په موخه ورته اړتیا لري، په واک کې یې شته.
په افغانستان کې د ملګرو ملتونو نړیواله اداره د ښځو د پیوستون په نړیواله ورځ د هرې بلې ورځې په څېر د شکریې په شان ښځو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته.
په افغانستان کې شاوخو ۳۵ سلنه ښوونکې ښځې ژوند کوي، چې په دې وروستیو کې یې کله نا کله میاشتنۍ تنخواه نه ورکول کېږي، یا هم د شکریې په څېر له سره نه ورکول کېږي. په هېواد کې د مېرمنو له پراخ ګډون پرته هېڅ ډول تلپاتې سوله او او ثبات منځ نه شي راتلای.
ډاکټر راضیه د څلورو نور ښځینه ډاکټرانو تر څنګ یوازینۍ ښځینه ډاکټره ده، چې په کابل کې د کوويډ-۱۹ناروغۍ په یوه روغتون کې پر دنده بوخت ده. د کوېډ نولس روغتونونه د نړیوالې روغتیایي ادارې او اروپایي اتحادیې ملاتړ له ځانه سره لري.
ډاکټر راضیه وایي: د کوېډ نولس څلورمې پانډمي مرحلې په اوږدو کې، پر دې ناروغۍ د اخته ناروغانو شمېر ډېر لوړ شوی، چې روغتون ته د درملنې په موخه مراجعه کوي، چې ډېرو یې له نورو ضمني ناروغیو څخه هم سر ټکاوه. د روغتیایي کارکوونکو په توګه به موږ له دوی څخه غوره څارنه او ساتنه کوو. موږ په ډېرو ستونزمنو شرایطو کې کار کوو، زما دنده د خلکو ژوند ژغورل دي او دې دنددې ته به دوام ورکوم.
ښځینه ډاکټرانې په روغتیایي برخه کې غوره رول لوبوي. دوی کولای شي د ډاکټرې، قابلې، نرسانې، لابراتوار، اپیډمولوژېسټې، صفاکارې او یا هم کار زده کوونکې په توګه دنده ترسره کړي. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو نړیواله اداره د ښځو د پيوستون په نړیواله ورځ د هرې بلې ورځې په څېر د ډاکټر راضیه په شان مېرمنو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته.
شمسیه، د میلیونونو نورو افغانانو په څېر د امنیتي ستونزو د ډېرېدو له امله په خپل ښار کې له کوره وشړل شوه. شمسیه یې اوس د خپل پلار، مور او خویندو تر څنګ په داسې یوه کمپ کې هستوګن دي، چې د دوی په څېر نور خلک هم، هغه چې د خپلې سر پناه د پیدا کولو په لټه کې یې د هېواد په د ننه کې خپل کورونه پرېښي دي او د یوه نوي ژوند جوړلو په موخه یې له هرې ممکنې لارې کار اخیستی دی. د شمسیې سفر هغه مهال پیل شو، چې عمر یې شاوخوا ۱۲ کاله و، مور او پلار یې نور د هغې د زده کړو د لګښت ورکولو توان نه درلود.
هېڅوک باید دې ته اړ نه شي، څو خپل کور او هستوګنځی پرېږدي، ځکه دا ډول ټاکنه تر ټولو سخته او ستونزمنه وي. ددې لپاره چې ډاډ ترلاسه شي، هغه څه چې خلک ورته د بیاځلې ژوند پيلولو په موخه اړتیا لري، په لاس کې لري او که نه؛ د ملګرو ملتونو نړیواله اداره هلته حضور لري.
په ټول هېواد کې ۳.۵ میلیونه افغانانو خپل هستوګنځي پرېښي دي. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو نړیواله اداره د ښځو د پیوستون په نړیواله ورځ د شمسیې په څېر مېرمنو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته.
امنه سپارښتنه کوي، څو په یوازې توګه د دوه ګونو ماشومانو پر زېږون لاس پورې نه شي، خو د فېروزې هغه حالت چې د ډاډ وړ نه ښکارېده، په دې مانا و، چې روغتیایي مرکز ته یې لېږدول له خطر سره مخ کوي، ځکه چې ډېری روغتیایي مرکزونو ته وصل شوې لارې د امنیتي ستونزو له کبله تړل شوې وي. آمنې یې د خپل مریض د روغتیا لاس ته راوړلو په موخه په عاجله توګه له قابله ګانو سره د ځانګړې ټلیفوني شمېرې له لارې اړیکه ټینګه کړه او د مرستې غوښتنه یې ترې وکړه.
د قابله ګانو ځانګړې شمېره ، چې د ملګرو ملتونو نړیوالې ادارې د ټولنې صندوق اړوند کېږي او ۷ ورځې په اونې کې ۲۴ ساعته فعالیت لري او له مخې یې له لرې د قابله ګانو مشورې ترلاسه کېدای شي. دې وړیا شمېرې چې په ۲۰۱۶ کې یې پر فعالیت پیل وکړ، د دوه متخصصو مېرمنو او دوه قابله وو له لوري یې چارې پر مخ وړل کېږي. دوی د دغې شمېرې له لارې مشورې ورکوي او قدم په قدم ورته د خپل مسلک کړنلارې په ګوته کوي، څو په ستونزمنو حالاتو کې د ډاکټرانو لاسنیوی وکړي. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو نړیواله اداره د ښځو د پیوستون په نړیواله ورځ د هرې بلې ورځې په څېر د امنې په شان مېرمنو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته.
د مریم په څېر ښځې وکولای شي، څو د نا امنۍ او ناورین پر مهال په ټولنه کې د رواني حالت له پلوه د هغوی ملاتړ وشي او د زده کړو او نورو ډېرو خدمتونو ته لاسرسی ولري.
مریم د خپلو رسامیو د رسم کولو په موخه د یونیسف د مرکزي پاملرنې (IS) پروګرام څخه ګټه اخلي، په دې هیله چې یوه ورځ نوموړې پر دې وتوانېږي، چې خپلې زده کړې پای ته ورسوي او رسامه شي. د مریم پلار اوس د سیمې ټول غړي دې ته هڅوي، څو لورګانې یې د امن په فضا کې ګډون وکړي، څو رواني، ټولنیزې او نورې زده کړې او خدمتونه ترلاسه کړي.
له اوو میاشتو ډېره موده وشوه، چې په ټول هېواد کې نجونې ښوونځیو ته له تلو منع شوې دي. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو نړیواله اداره د ښځو د پیوستون په نړیواله ورځ د هرې بلې ورځې په څېر د مریم په شان مېرمنو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته.
حمیدې د ۱۶ کلونو په اوږدو کې د څېړونکې څارنوالې او د مدني ټولنې د رهبرې په توګه کار کړی. د ښځو د ساتنې مرکز چې وړاندې د حمیدې له لوري اداره کېده، د نورو دا ډول مرکزونو په شان په ټول هېواد کې تړل شوي دي. دا پناه ځایونه، چې د جنسي برابرۍ او ښځو د وړتیا لوړلو بنسټونو په مرسته چې د ملګرو ملتونو له لوري اداره کېدل، د ښځو او د هغوی د ماشومانو کوربه توب یې پر غاړه درلود. که دغه ښځو او ماشومانو ته دا ډول اسانتیاوې نه وای برابرې شوې، نو لرې به نه وه، چې له دوی به ناوړه ګټه پورته کېده. په دغه پناه ځایونو کې ښځو ته دا زده کړه ورکول کېده، چې څه ډول لیک او لوست وکړي. همدا راز دوی ته د نویو مهارتونو زده کړه ورکول کېده، چې له مخې یې دوی کولای شول د اقتصادي پلوه پر ځان بسیا شي. د دې تر څنګ دوی ته پر ستونزو. روحي ناروغیو او یو له بل سره د تعامل په برخه کې بېلابېلې مشورې ورکول کېدې او شفا بښونکي شکل یې خپلې کیسې له یو او بل سره شریکولې.
نن هم حمیده په هېواد کې د ننه ده، چې د مېرمنو او نجونو له حقونو دفاع کوي. نوموړې هره ورځ له هغو مېرمنو سره په اړیکه کې ده، چې پناه ځای ته به یې ورتلې. حمیده یادو مېرمنو ته د ټلېفون له لارې مشورې ورکوي، خو دا پر دې پوهېږي، هغه مېرمنې چې د ناوړه ګټه اخیستونکو سره پر یوه ځای کې اوسي، دا ډول مرسته رسونه ورته بسنه نه کوي.
اټکل کېږي، چې له هرو ۱۰ افغان مېرمنو ۹ یې د کورني تاوتریخوالي ښکار کېږي. د ملګرو ملتونو اداره په افغانستان کې د حمیدې په شان ښځو تر څنګ درېږي او د هغه مرکزونو د پرانیستلو ملاتړ کوي، چې هلته مېرمنې خپل ځان مسئون احساسوي.
فضیله د نورو مېرمنو په شان د ملګرو ملتونو د هوايي خدماتو په بشردوستانه پروګرام (UNHAS) کې چې د خوړو د نړیوال پروګرام له لوري اداره کېږي، دنده لري، وایي: غواړم یوه ورځ پیلوټه شم. د (UNHAS) پروګرام په هر وخت او هر ځای کې، چې نور هېڅوک ونه شي کولای الوتنه وکړي، الوتنه کوي. حیاتي توکې لکه خواړه رسوي او بشردوستانه کارپوهان هغو ځایونو ته رسوي، چې د لېږد اړتیا یې ولیدل شي.
په افغانستان کې د (UNHAS) پروګرام ښځینه ټیم غړي چې په اوسني وضعیت کې هم خپل کار ته دوام ورکوي، هېواد ته یې بنسټېز خدمتونه وړاندې کوي. که څه هم د دوی په څېر ډېری ښځینه کارکونکې چې په کاري ساحه کې له ګڼو ستونزو سره لاس او ګرېوان دي، لکه: د کار حقوق، زده کړه او د تګ راتګ ستونزې، خو له دې سره سره بیا هم خپلو خپلو دندو ته حاضرېږي. کله چې شدید ناورین را منځ ته کېږي، لکه اوسمهال چې افغانستان ورسره لاس او ګرېوان دی، ملګري ملتونه لرې پرتو سیمو ته د مرسته کوونکو لپاره په امن ډول د لېږد رالېږد فرصتونو برابرولو ته دوام ورکوي.
اوسمهال په افغانستان کې شاوخوا ۲۴.۴ میلیونه کسان بشردوستانه مرستو ته اړتیا لري، چې نیمه برخه یې مېرمنې او نجونې تشکیلوي. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو نړیواله اداره د ښځو د پیوستون په نړیواله ورځ د هرې بلې ورځې په څېر د فضیلې په شان ښځو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته.
حمیدې او د هغې کورنې د مزار شریف پر لور حرکت وکړ او د داخلي بې ځایه شوو په یوه کمپ کې هستوګن شول. دلته داسې خلک اوسېدل، چې د خپلو کورونو پرېښودو ته اړ شوي وو، خو د نړیوالو سرحدونو څخه د تېرېدو چانس یې نه وو ترلاسه کړی. دلته د کرنې په برخه کې د نوموړې وړتیاوې د ملل متحد نړیوالې ادارې له لوري لوړې شوې او همدا لامل شو، چې له مالي او مدیریتي پلوه د هغې د پوهې کچه لوړه او سمبال شي. اوسمهال حمیده د یوې کوچنۍ کروندې چارې پر مخ وړي.
د نړۍ ۸۰ سلنه خواړه له کوچنیو کروندو څخه چمتو کېږي. په دغو کروندو کې د ښځینه بزګرانو ونډه ډېره کمه ده. حمیده د یوې ښځینه بزګرې په توګه چې د کروندې چارې پر مخ وړي، د خپلې کورنۍ خواړه چمتو کوي او د هېواد د اقتصاد په غوره والي کې مرسته کوي. د ملګرو ملتونو نړیواله اداره په افغانستان کې، له ښځو او نارینه وو سره مرسته کوی، څو هغه خنډونه چې د دوی او د دوی د کورنیو د ژوند د اسانتیاوو د برابرولو په لاره کې پراته دي، له منځه یوسي او همدا راز په دوام داره بڼه د کورنيو لګښتونو د برابرولو په موخه یې د پانګونې په برخه کې ورسره مرسته کوي.
افغانان په نړۍ کې د پناغوښتونکو لویه سلنه تشکیلوي. په ټوله کې د نړۍ په کچه ۲.۶ میلونه افغان پناه غوښتونکي ثبت شوي، چې له دې ډلې یې ۲.۲ میلیونه یوازې په ایران او پاکستان کې دي. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو نړیواله اداره د ښځو د پيوستون په نړیواله ورځ د حمیدې په څېر مېرمنو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې په خپله خوښه د ژوند درلود به برخه کې هغه څه ته چې اړتیا ورته لري، په واک کې یې شته.
زهرا یوه له هغه نجونو څخه ده، چې د ملګرو ملتونو نړیوالې ادارې له لوري په مزار شریف کې په لاره اچول شوي خیاطۍ کورس کې یې ګډون کړی و. نوموړې نه یوازې دا چې د تکړه شاګردانو له ډلې څخه شمېرل کېده، بلکې د نورو زده کوونکې لپاره یوه غوره مخبېلګه وه. د هېواد ستونزمنو شرایطو زهرا دې ته اړ کړه، څو له کورنۍ سره یوځای یې په خیمه کې ژوند وکړي. دا چې نوموړې د نویو مهارتونو زده کړې ته ژمنه وه، د خیاطۍ له لارې وتوانېده، څو له خپلې کورنۍ سره مرسته وکړي او له فقر څخه یې وساتي.
له ۸ میاشتې ښوونیزې دورې وروسته زهرا د کار له لارې د ترلاسه شوې ګټې پر مټ په دې وتوانېده، څو داسې یوه کوټه ورغوي، چې له کورنۍ سره یو ځای پکې ژوند وکړي. همدا راز دې وکولای شول، څو خپل د خیاطۍ کسب ته نوره هم پراختیا ورکړي او خپل خاوند ته موټرسایکل وپېري، څو د بازار ګوټ ګوټ ته پرې دتوکو د لېږد چارې پر مخه یوسي. زهرا تمه لري، څو د کال تر پایه یوه بله کوټه هم ورغوي او د کورنۍ د ژوند چارې یې اسانه کړي. د زهرا تر ټولو لویه موخه دا ده، چې له خپلو اولادونو سره یې د تحصیل په برخه کې مرسته وکړي. دا د زهرا تر ټولو لویه هیله ده.
هیڅوک باید دې ته اړ نه ایستل شي، څو په خیمه کې ژوند وکړي. که چېرې هم دا پېښه را منځ ته کېږي، د ملګرو ملتونو نړیواله اداره هلته حضور پيدا کوي، څو ډاډ تر لاسه کړي، چې ایا خلک هغه څه چې له فقر او غربت څخه د ایستلو او غوره ژوند درلودلو په موخه اړتیا ورته لري، په لاس کې یې لري او که نه؟ په افغانستان کې د ملګرو ملتونو نړیواله اداره د ښځې په نړیواله ورځ د زهرا په څېر مېرمنو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته.
1 of 5
کیسه
25 August 2021
په افغانستان کې روغتیایي کارکونکي د خوندیتوب په برخه کې له ویرې سره سره ، د ناروغانو درملنې ته دوام ورکوي
د طالبانو له پرمختګ څخه وروسته په وروستیو اونیو کې شاوخوا له ۸ څخه تر لس زره خلک له لسو ولایتونو څخه کابل ته رسیدلي دي، او زه د ډاکټرانو او نرسانو د یوې ډلې غړی یم چې دې نویو راغلیو خلکو لپاره روغتیایی خدمتونه وړاندې کوي.
دا خلک له خپلو کورونو څخه تښتیدلي او اوس هیڅ هم نه لري، کورونه نلري، دندې نلري او ډیرې لږې پیسې لري او په مجموع کې دوی په کابل کې د ژوند کولو څخه ویره لري او په قهر دي چې د خپلو کورنونو پریښودو ته اړ شول.
مونږ دوی ته په ښار کې د بې ځایه شویو خلکو لپاره په کمپونو کې یو لړ خدمات وړاندې کوو. دوی د نس ناستې او سینه بغل ناروغیو په ګډون د زیات شمیر بیلابیلو ناروغیو او شکایتونو سره راځي. شاوخوا درې څلورمه برخه خلک چې موږ یې درملنه کوو ښځې او ماشومان دي.
د آګسټ پر۲۳مه نیټه د دوشنبې په ورځ زه د دریو میرمنو په ګډون د شپږو ډاکټرانو د یوې ډلې برخه وم، چې د میرمنو لپاره مو ځانګړي خدمات وړاندې کړي او د یو شمیر ماشومانو د زیږون په برخه کې مو مرسته کړې. موږ په ټیم کې پنځه نرسانې هم لرو. زموږ کاري ورځ خورا اوږده او سخته وي، زه سهار له شاوخوا ۷ بجو راهیسې کار پیلوم او ځینې وختونه تر نیمې شپې پورې کار کوم، پدې معنی چې د ټیم په توګه، موږ کولی شو په ورځ کې تر ۵۰۰ ناروغانو درملنه وکړو. ځینې وختونه امنیتي وضعیت داسې وي چې په کور کې پاتې شم. که چیرې د ډزو یا نورو ګډوډیو او همدارنګه د سړکونو د بندیدو راپورونه شتون ولري، د ټیم غړي پریکړه کوي چې کار وکړي چې خورا خطرناک دي. کیدای شي چې سړکونو کې ډیره ګڼه ګوڼه وي. ځینې وختونه دا یوازې نارینه دي چې کار کوي.
ښکاره خبره ده چې زما ښځینه همکارانې د خپل راتلونکي په اړه اندیښمنې دي، لکه څرنګه چې موږ ټول یې لرو. دوی نه پوهیږي راتلونکي به یې څه ډول وي، ایا دوی ته به د اوس وخت په څیر اجازه ورکړل شي چې کار ته دوام ورکړي . موږ نه پوهیږو چې ایا وضعیت به د میرمنو لپاره خراب شي، د اوس مهال په څیر به پاتې شي او یا شاید حتی ښه شي.
موږ کابل ته د طالبانو د ننوتلو راهیسې له هغوی سره په ریښتینې معنی خبرې نه دي کړي، که څه هم دوی یوځل کمپ ته راغلي وو چیرې چې موږ خدمات وړاندې کول تر څو له موږ وپوښتي چې موږ څه کوو.
امنیت اوس مهال د بې ځایه شویو خلکو او په ښار کې د نورو خلکو لپاره اصلي اندیښنه ده، مګر موږ د درملو او خوړو د نشتوالي په اړه هم اندیښمن یو، ځکه چې په کابل کې دوکانونه او بازارونه لاهم تړلي دي.
زه یو ډاکټر یم، نو زما دنده د خلکو سره مرسته کول او درملنه ده. زه د دې ناوړه وضعیت پرمهال پدې وخت کې د افغانانو ملاتړ ته د ژمنتیا احساس کوم، مګر زه یوازې هغه مهال مرسته کولی شم کله چې زه په کار کې د خونديتوب احساس وکړم.
نورې نړۍ ته زما پیغام دا دی چې مهرباني وکړئ له افغانستان سره مرسته وکړئ. دا یو غریب هیواد دی، مګر دلته خلک ښه زړونه لري، او زه به د ټولو افغانانو د ساتنې او خوندیتوب لپاره خپلو ټولو هڅو ته دوام ورکړم.
ډاکټر خلیل احمدي* یو افغان ډاکټر دی، چې له کابل څخه خپل کار ته دوام ورکوي. د امنیت او روانې بې ثباتي سره سره چې په هیواد کې شتون لري هغه ژمن دی چې خلکو ته روغتیایي اړین خدمات چمتو کړي. هغه له نړیوالې ټولنې وغوښتل چې له افغانستان سره خپلو مرستو ته دوام ورکړي.
*اصلي نوم د هویت ساتلو لپاره پټ شوی
1 of 5
کیسه
14 February 2021
پاکو اوبو ته لاسرسی ژوند ژغوري او د ماشومانو د اوږو بار سپکوي
د افغانستان د مرکزي دایکندي ولایت د نومیش ولسوالۍ د خیر اباد کلي اوسیدونکې ۱۲ کلنه فریبا وايي "زما مور ناروغه ده". "نو زه باید هره ورځ څلور یا پنځه ځله اوبه راوړم. هغه سیند چې زه ترې اوبه راوړم زموږ له کور څخه څلور کیلومتره لرې دی.
شاوخوا ۱۰۰ ماشومان، د فریبا په څیر دلته ژوند کوي، دوی د ډیرو لومړنيو حقونو څخه بې برخې دي لکه د څښاک پاکو اوبو ته لاسرسی.
فریبا په خواشینۍ سره زیاتوي: "ما د خپلو ملګرو سره د زده کړې او لوبې کولو لپاره کافي وخت نه درلود ځکه چې زه باید هره ورځ خپلې کورنۍ ته د څښاک اوبه راوړم." "په لاره کې ځینې وختونه له ما نه منګی لویږي او ماتیږي نو زه باید د اوبو راوړلو لپاره ډیره اوږده لار ووهم تر څو اوبه راوړم چې ډیر ستړی کونکی کار دی."
په خیر اباد کلي کې د ۲۵۰ کورنیو لپاره د اوبو منبع طبیعي چینه ده چې څلور کیلومتره واټن لري. ماشومان باید اوبو ته د رسیدو لپاره ۴۰ دقیقې مزل وکړي او بیا دوی باید کتار کې ودریږي ځکه چې د فریبا په وینا " چینه ژوره ده او ډیرې اوبه نه لري، نو موږ باید د خپلو توکو د ډکولو لپاره ساعتونه انتظار وکړو."
۴۵ کلنه مریم او د شپږو ماشومانو مور وویل: " له دې امله چې د اوبو چینه له کلي ډیره لیرې وه، ځینې ماشومان حتی په لاره کې بې هوشه شوي ځکه چې منګي يې ډیر درانده وې."
نوموړې زیاته کړه: " د اوبو د نل له پروژې دمخه د ناروغیو کچه خورا لوړه وه او ډیری ښځې او ماشومان د ککړو اوبو له امله ناروغه کیدل. موږ د ماشومانو په منځ کې د اسهال په څیر ډیرې ناروغۍ ولیدلې ځکه چې کورنیو د اوبو د جوشولو اسانتیاوې نه درلودې. "
د اوبو رسولو په برخه کې د WHO/UNICEF د څار ګډ پروګرام (JMP) د معلوماتو له مخې په افغانستان کې ۳۳ سلنه خلک د څښاک پاکو اوبو ته لاسرسی نلري.
مګر د USAID د تمویل پر اساس یونیسف د کلیو بیارغونې او پراختیا وزارت سره په همکارۍ د اوبو رسولو یو سیسټم جوړ کړ چې د خیر اباد کلي ټولو خلکو ته ګټه رسوي. د اوبو نوی سیسټم شاوخوا ۲۵۰ کورنیو ته اوبه برابروي.
مګر د USAID د تمویل پر اساس یونیسف د کلیو بیارغونې او پراختیا وزارت سره په همکارۍ د اوبو رسولو یو سیسټم جوړ کړ چې د خیر اباد کلي ټولو خلکو ته ګټه رسوي. د اوبو نوی سیسټم شاوخوا ۲۵۰ کورنیو ته اوبه برابروي.
د اوبو رسولو سیسټم له چینې څخه غزیدلی سیسټم دی چې د اوبو زیرمه لري او کولی شي ۵۰ کیوبیک میتره اوبه وساتي او د پایپونو د شبکې له لارې کورنیو ته اوبه رسوي. اوس په کلي کې هره کورنۍ په خپل کور کې د اوبو نل ته لاسرسی لري.
مریم وویل: "له هغه وخته چې د اوبو نوی سیسټم نصب شوی، موږ په هغو ناروغیو کې کمښت لیدلی چې ماشومان او میرمنې پرې اخته کیدلې." "اوس دوی په خپلو کورونو کې د څښاک پاکې اوبه لري." فریبا نه یوازې دا چې په خپل کلي کې د پاکو اوبو رسولو له کبله د هوساینې ساه اخیستې، بلکه د نلونو پاکو اوبو ته لاسري د دې ماشومې له اوږو دروند بار لرې کړی دی تر څو له خپل ماشومتوبه خوند واخلي.
فریبا له یوې موسکا سره وویل: " زه ډیره خوشحاله یم چې هره ورځ د اوبو راوړلو له دې ستړي کیدونکي کار څخه خلاصه شوم؛ زه اوس پوره وخت لرم چې زده کړه او له خپلو ملګرو سره لوبې وکړم. "
1 of 5
خبرنامه
29 August 2023
FAO په افغانستان کې د کرنیزو تولیداتو د زیاتوالي لپاره د ټولنې پر بنسټ د اوبو لګولو سیستمونو د پیاوړي کولو لپاره له جاپان هیواد څخه مالي مرسته/ بودجه ترلاسه کوي
د اګست ۲۸، ۲۰۲۳- کابل – افغانستان: د ملګرو ملتونو د خوړو او کرنې سازمان (FAO) د جاپان د حکومت په ملګرتيا د جاپان د نړيوالې همکارۍ ادارې (JICA) په مرسته د ۹،۵ ميليونه امريکايي ډالرو په لګښت يوه څلور کلنه پروژه پيل کړه. د دې پروژې موخه دا ده چې د خړوب شویو ځمکو اندازه زیاته کړي، د محلي خوراکي توکو تولید ته وده ورکړي او د افغانستان په ختیځ کې د کنړ په ولایت کې ۱۲۶۰۰ څخه د ډیرو بې وزلو نارینو، ښځینو او ماشومانو د خوړو خوندیتوب او د ژوند چاري پیاوړی کړي. دا پروژه به سیمه ایزو ټولنو ته نیغ په نیغه چاپیریالیزي ګټې هم برابرې کړي، د ویجاړیدو د ګواښ لاندی څړځایونو په ساتنه کې به مرسته وکړي، د ځمکې لاندې اوبو حیاتي سرچینې به پیاوړي کړي، چي په ځانګړې توګه د اقلیم د بدلون د اغیزو د زیاتوالي په شرایطو کې ډیري د پام وړ دي.
کرنه د اوبو پوري تړلي ده. د نفوس زیاتوالي او د اقلیم د بدلون اغیزو په ټول افغانستان کې اوبو ته لاسرسی خورا د پام وړ ګرزولي، دا ځکه چیرته چې په هیواد کي د ۷۰ سلنې څخه د ډیرو خوراکي توکو تولید په اوبو لګولو پورې اړه لري.
دا پروژه به کنړ ولایت کي د نورګل موجوده ویاله بیا ورغوي، د ویالي لاندي خړوبیدونکي ځمکه به ۷۰ هکتاره زیاته کړي چي ټوله خړوبیدونکي ځمکه به ۶۴۳ هکتارو ته لوړه شي او همدارنګه به کرنیزو تولیداتو لپاره د اوبو اندازه او شتون دواړه پیاوړي کړي، چي په ټولیزه توګه به د کرنیزو تولیداتو په تولید کي د ۱۲ سلنه زیاتوالي لامل شي.
ډیره د پام وړ داده، چي دا پروژه به د خوړو د خوندیتوب بې وزله کلیوالو کورنیو ته دا وړتیا ورکړي چې په کال کې یوازي د غنمو د یو فصل په پرتله دوه فصلونه وکري، عاید به زیات کړی، او د خوړو خوندیتوب ته به وده ورکړي.
دا پروژه به اړونده ټولنو ته ۲۰۰۰ هکتارو څخه زیاتو د ویجاړیدو د ګواښ لاندي څړځایونو په ساتنه او د محلي شرایطو سره د منل شویو بوټو د کرلو او همدارنګه د ځمکي لاندي اوبو د پیاوړي کیدو له لاري ګټه ورسوي. دا پروژه به د داکتر ټیسټو ناکامورا د زرغوني ځمکي د پروژي او جاپان د سولي او طبي خدمتونو (PMS) موسسي چي د کنړ سیندیزي حوزي کي یي د ۲۰۰۳ کال را پدیخوا د اوبو لګولو سیستمونو د پیاوړتیا او رغوني پروژه شروع کړي وه په تعقیب پلي شي. د ۲۰۲۳ کال پوري، PMS۲۳،۸۰۰ هکتاره وچه پریښودل شوي کرنیزه ځمکه بیرته په شنو ځمکو بدله کړي چي د ۶۵۰،۰۰۰ څخه زیات ګټه اخستونکي لري.
د ICON په انګړ کې نن د پروژې د لاسلیک په مراسمو کې ګډون کوونکو ته د وینا پر مهال، په افغانستان کې د جاپان سفیر، H.E تاکاشي اوکادا وویل، "د زرغوني ځمکې پروژې نه یوازې خلکو ته د خوړو، اوبو او معیشیت په برخه کی د پام وړ بدلون راوړي، بلکې خلکو ته یې هیله مندي هم ور په برخه کړې ده. دا برياليتوب د افغانانو د زحمت او استقامت شاهد دی. جاپان به د ډاکټر ناکامورا څخه په میراث پاته پروژه کې د FAO سره په ګډه کار وکړي ترڅو سیمه ایزې ټولنې وکولی شي د اوبو ارزښتناکه سرچینې اداره کړي او دوامداره کرنې ته وده ورکړي. جاپان به له افغانانو سره خپلو مرستو ته دوام ورکړي، تر څو دوی وکولای شي چي د خپل ژوند چاري (معیشیت) له سره جوړ کړي او یو ځل بیا په خپلو پښو ودریږي".
"افغانستان کې د FAO استازی ریچارډ ټرینچارډ وویل، د افغانستان په ډیرو برخو کې د کرنې په پراختیا، د اوبو لګولو په پیاوړتیا، د خوړو د خوندیتوب په پیاوړتیا، او د سیمه ایزو ټولنو د معیشت د لوړولو په برخه کې د جاپان د حکومت د دوامداره او پر وخت ملاتړ ستاینه کوي. اوبه ژوند دي. اوبه خواړه دي. اوبولګولو ته لاس رسی په ټول افغانستان کې تر بل هر وخت ډیر د پام وړ دی، په ځانګړې توګه د بیوزلو کلیوالو کورنیو لپاره چې د خوړو له نه خوندیتوب سره مخامخ دي. په کلیوالو سیمو کې د اقلیم د بدلون اغیزو ته په پام سره، د جاپان سخاوتمندانه مرستې به د خورا زیان منونکو، پسمانده او د خوړو خوندیتوب نه لرونکي بزګرانو کرنیز تولید ته د پام وړ وده ورکړي، د خوړو خوندیتوب او د معیشت استقامت به پیاوړي کړي، اوهمدارنګه به د ګواښ لاندي څړځایونو او د ځمکې لاندې اوبو سرچینو په ساتنه کې مرسته وکړي.
سربیره پردې، د اوبو مدیریت ستونزو ته د رسیدو لپاره د محلي ټولنو ځواکمن کول نه یوازې ټولنیز یووالي ته وده ورکوي بلکې د ټولنې مالکیت او د پروژې پایلو پایښت هم پیاوړی کوي". هغه زیاته کړه.
د خوړو خوندیتوب د ودي لپاره د اوبولګولو زیربناو پیاوړي کول
دا پروژه به د PMS د میتود په کارولو سره د اوبولګولو سیسټمونو اداره کولو او ګټه اخستنه کې ملي ظرفیت رامینځته او پیاوړي کړي. د PMS میتود له لارې، پروژه به د ټولنې پر بنسټ پیژندل شوي دوامداره کړنو ته وده ورکړي ترڅو د اوبولګولو دودیزي زیربناوي پیاوړي کړي، چي د ویالي لاندې اخري برخو کي خلکو ته د باور وړ اوبو رسول ډاډمن کړي چیرته چې د دوی معیشت په اوبولګولو تکیه لري. دا پروژه به د اوبو لګولو د فعالو تاسیساتو په پیاوړي کولو تمرکز وکړي، چي سربند، کنټرولي دروازې، د اوبو رسولو جوړښتونه، پلچکونه، سیفونونه، د رسوباتو د ناستي جوړښتونه، کنترولونکي دروازې، د دومي او دریمي کانالونو بیا رغونه چي د PMS د اوبولګولو پروژې د لارښوونو د کړنلارو سره سمون ولري پدي پروژه کي شاملیږي.
د پروژې د یوې مهمې برخې په توګه، د اوبو نیونکو سیمو مدیریت او د باران د اوبو راټولولو فعالیتونه به د سیلابونو مدیریت او په اوبه نیونکو سیمو کې د باران د چټکو جریانونو کمولو باندې تمرکز وکړي. په دې هڅو کې به د سیمي سره د منل شویو نیالګیو کرل، د اوبو د ډنډونو جوړول، واړه کنترولي بندونه، او په اغیزمن ډول د باراني اوبو د راټولولو لپاره نور اقدامات شامل وي. د پروژي ټول کارونه به د ټولنې د استازو سره د مشورې له لارې وټاکل شي ترڅو د کانال د لیږد ظرفیت لوړ شي، چي په پایله کي يي د اوبو لګولو په نښه شوي سیسټمونو کې د دوامداره اوبو شتون ډاډمن کړي.
د PMS متخصصین به د PMS میتود په برخه کي له ۱۰۰ څخه ډیر محلي تخنیکي متخصصین وروزي. برسېره پردې، به د ټولنې څخه ۱۱۰ د اوبو څخه ګټه اخستونکي د ساتنې او څارني په برخه کې زده کړې ترلاسه کړي، تر څو دوی د اوبو لګولو سیسټمونه په اغیزمنه او دوامداره توګه اداره کړي، چي د اوږدې مودې پایلې او اغیزې ډاډمني کړي.
FAO په افغانستان کي د هیواد په ټولو ۳۴ ولایتونو کې د انعطاف د پیاوړتیا، د کرنیز معیشت او محلي ایکوسیستمونو د ساتنې او بیا ژوندي کولو لپاره د هڅو پیاوړتیا ته کار کوي. په دې هڅو کې بیلابیل اړخونه لکه د غذايي خواړود تولید پیاوړي کول، د نغدي عایداتو زیاتوالی، او د کلیوالي بازارونو او اقتصاد د بیا ژوندي کولو له لارې په وروستیو لسیزو کې د کرنې د سکتور د مهمو پرمختګونو ساتنه شامل دي.
د میډیا/ رسنیو اړیکې:
په افغانستان کي د جاپان سفارت
ډاکتر ابراهیم محمد
Email: ibrahim.mohammad@kb.mofa.go.jp
۰۹۳۷۸۶۰۷۸۶۶۶
FAO افغانستان
سید مقصود هاشمي
Email: SayedMaqsod.Hashimi@fao.org
۹۳۷۸۷۸۰۸۰۷۷
1 of 5
خبرنامه
03 July 2023
ملګرو ملتونو د افغان ولس د ملاتړ لپاره نوی ستراتیژیک چوکاټ پیل کړ
په افغانستان کې د ملګرو ملتونو سازمان نن د ۲۰۲۳-۲۰۲۵ کلونو لپاره د افغانستان لپاره خپل ستراتیژیک چوکاټ، وړاندې کړ، چې د افغانانو د ملاتړ په برخه کې د دغه سازمان لومړیتوبونه په ګوته کوي. د ملګرو ملتونو ستراتیژیک چوکاټ په افغانستان کې د لومړنیو بشري اړتیاوو د حل لپاره د ملګرو ملتونو کړنلاره بیانوي او دخورا زيانمنونکو کسانو لکه ښځې او نجونې، ماشومان او ځوانان، داخلي بې ځایه شوي، راستنیدونکي، کډوال، قومي او مذهبي اقلیتونو اړتیاوو او حقونو ته لومړیتوب ورکوي.
د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د سرمنشي ځانګړې استازې، روزا اوتنبایوا وویل: "زموږ ستراتیژیک چوکاټ د افغانستان خلکو ته د مرستې یو پیاوړی وړاندیز دی چې د دوی اساسي بشري اړتیاوې په ګوته او د ژوند ژغورونکو بشري مرستو روان بهیر بشپړ کړي."
د ملګرو ملتونو ستراتیژیک چوکاټ د غړو هیوادونو، همکارانو او شریکباڼو سره په نږدې مشورې کې ترتيب شوی.
د ملګرو ملتونو هیوادنی ډلې او شریکانو يې درې بشپړونکې او دوه اړخیز پیاوړي کونکي ګډ لومړیتوبونه په ګوته کړي دي چې دا د افغانانو له اساسي بشري اړتیاو ملاتړ کوي: په کلیدي سکتورونو لکه روغتیا، تغذیه، تعلیم، کارموندنه، اوبه، حفظ الصحه، خوندي او پاک تشنابونه، ټولنیز محافظت اوخوندیتوب هغه دوامداره اړین خدمات دي، چې ټولو ته د لاسرسي وړ، ارزانه، او له هر ډول تبعیض پرته په وړیا ډول وړاندې شي. اقتصادي فرصتونه او د يوداسې چاپيريال له لارې انعطاف مننونکی معيشت رامینځته کول چې اقتصادي وده اومناسب کاري فرصتونه چمتو او اسانه کوي ، په ځانګړي توګه محرومو ډلو لکه میرمنو ته. ټولنیز پیوستون، ټولشمولوالی، جنسیتي برابري، بشري حقونه، او د قانون حاکمیت – په افغانستان کې د دایمي پرمختګ او سولې لپاره د شرطونو په توګه د بشري حقونو دنړیوالو سندونو مطابق د افغانستان د نورمونو او حقوقي چوکاټونو د سمون لپاره د مدني ټولنې ښکیلتیا ملاتړ او پیاوړې کول. د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د سرمنشي مرستيال ځانګړي استازي او د بشري مرستو همغږي کونکي ډینیل انډریس وویل: "ملګري ملتونه او همکاران یې په دې پوهیږي چې یوازې بشردوستانه مرستې به د منځمهالې او اوږدې مودې لپاره د افغانانو د لویې کچې او ډیریدونکي بشري کړاوونو د حل لپاره بسنه ونکړي." د ملګرو ملتونو ستراتیژیک چوکاټ د مخ پر ډیریدونکي محدودونکي چاپیریال ته د ځواب ورکولو په برخه کې د اصولي مرستو پر رسولو ځانګړی تمرکز لري چې ټول افغانان په ځانګړې توګه ښځې او نجونې ورسره مخامخ دي. له ملګرو ملتونو سره د افغان میرمنو پر کار کولو بندیز د واکمنو چارواکو لخوا پر هغو افغان میرمنو او نجونو باندې وار دمخه وضع شوي محدودیتونه لا ډیروي چې له غیر دولتي موسسو او ډيپلوماټیکو ادارو سره کارکوي، په منځنیو ښوونځيو اود لوړو زده کړو په موسسو کې د نجونو له زده کړو مخنیوی شوی اوعامه پارکونو، جيمونو او حمامونو ته د نجونو او ښځو پر تلو بنديز لګول شوی. دا او نور احکام د ښځو او نجونو فزیکي خوځښت او په اقتصادي، ټولنیز او عامه ژوند کې د هغوی ګډون محدودوي. ښاغلي انډریس وویل چې " آیا ملګري ملتونه به وکولای شي دا چوکاټ په بشپړ ډول پلي کړي؟ دا چاره د واکمنو چارواکو په کړنو او د بسپنه ورکوونکو په ملاتړ پورې اړه لري. Link: https://afghanistan.un.org/en/238795-united-nations-strategic-framework-afghanistan
د ملګرو ملتونو هیوادنی ډلې او شریکانو يې درې بشپړونکې او دوه اړخیز پیاوړي کونکي ګډ لومړیتوبونه په ګوته کړي دي چې دا د افغانانو له اساسي بشري اړتیاو ملاتړ کوي: په کلیدي سکتورونو لکه روغتیا، تغذیه، تعلیم، کارموندنه، اوبه، حفظ الصحه، خوندي او پاک تشنابونه، ټولنیز محافظت اوخوندیتوب هغه دوامداره اړین خدمات دي، چې ټولو ته د لاسرسي وړ، ارزانه، او له هر ډول تبعیض پرته په وړیا ډول وړاندې شي. اقتصادي فرصتونه او د يوداسې چاپيريال له لارې انعطاف مننونکی معيشت رامینځته کول چې اقتصادي وده اومناسب کاري فرصتونه چمتو او اسانه کوي ، په ځانګړي توګه محرومو ډلو لکه میرمنو ته. ټولنیز پیوستون، ټولشمولوالی، جنسیتي برابري، بشري حقونه، او د قانون حاکمیت – په افغانستان کې د دایمي پرمختګ او سولې لپاره د شرطونو په توګه د بشري حقونو دنړیوالو سندونو مطابق د افغانستان د نورمونو او حقوقي چوکاټونو د سمون لپاره د مدني ټولنې ښکیلتیا ملاتړ او پیاوړې کول. د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د سرمنشي مرستيال ځانګړي استازي او د بشري مرستو همغږي کونکي ډینیل انډریس وویل: "ملګري ملتونه او همکاران یې په دې پوهیږي چې یوازې بشردوستانه مرستې به د منځمهالې او اوږدې مودې لپاره د افغانانو د لویې کچې او ډیریدونکي بشري کړاوونو د حل لپاره بسنه ونکړي." د ملګرو ملتونو ستراتیژیک چوکاټ د مخ پر ډیریدونکي محدودونکي چاپیریال ته د ځواب ورکولو په برخه کې د اصولي مرستو پر رسولو ځانګړی تمرکز لري چې ټول افغانان په ځانګړې توګه ښځې او نجونې ورسره مخامخ دي. له ملګرو ملتونو سره د افغان میرمنو پر کار کولو بندیز د واکمنو چارواکو لخوا پر هغو افغان میرمنو او نجونو باندې وار دمخه وضع شوي محدودیتونه لا ډیروي چې له غیر دولتي موسسو او ډيپلوماټیکو ادارو سره کارکوي، په منځنیو ښوونځيو اود لوړو زده کړو په موسسو کې د نجونو له زده کړو مخنیوی شوی اوعامه پارکونو، جيمونو او حمامونو ته د نجونو او ښځو پر تلو بنديز لګول شوی. دا او نور احکام د ښځو او نجونو فزیکي خوځښت او په اقتصادي، ټولنیز او عامه ژوند کې د هغوی ګډون محدودوي. ښاغلي انډریس وویل چې " آیا ملګري ملتونه به وکولای شي دا چوکاټ په بشپړ ډول پلي کړي؟ دا چاره د واکمنو چارواکو په کړنو او د بسپنه ورکوونکو په ملاتړ پورې اړه لري. Link: https://afghanistan.un.org/en/238795-united-nations-strategic-framework-afghanistan
1 of 5
خبرنامه
08 March 2023
د ښځو په نړیواله ورځ، افغانستان کې ملګري ملتونه له واکمنو چارواکو غواړي چې د ښځو او نجونو پر حقونو سخت بندیزونه ژر تر ژره پای ته ورسوي
د ښځو په نړیواله ورځ، په افغانستان کې ملګري ملتونه له واکمنو چارواکو څخه یوځل بیا غواړي ترڅو د ښځو او نجونو پر بنسټیزو حقونو باندې سخت بندیزونه لغوه کړي.
د ۲۰۲۱ کال د آګست له میاشتې راپدیخوا، حاکمو چارواکو ښودلي چې د دوی یواځنی تمرکز د هغه مقرراتو په پلې کولو باندې دی چې په ځانګړې توګه ښځې او نجونې په خپلو کورنو کې محدودوي. دغه بندیزونه د بشري حقونو له مکلفیتونو سره په تکړ کې دي چې د بشري حقونو او اړوند نورو ټولو اسنادو کې راغلي کوم چې افغانستان یې هم غړیتوب لري او په پلې کولو یې مکلف دی. داسې بندیزونه له لسیزو جګړو څخه د افغانستان د بیرته راګرځیدو مخه نیسي.
د ملګرو ملتونو د سرمنشي ځانګړې استازې او په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د مرستندویه پلاوي (یوناما) مشره، روزا اوتنبایوا وایي: " د طالبانو تر واکمنۍ لاندې افغانستان د ښځو د حقونو په برخه کې په نړۍ کې تر ټولو ځپونکی هېواد دی او دغه حالت ډیر زورونکی دی چې په قصدی او سیستماتیک ډول دهغو هڅو شاهدان یو چې ښځې او نجونې له ټولنې څخه جلا کوي."
اوتنبایوا وایي: " د نړۍ تر ټولو لوی بشري او اقتصادي ناورین کې د هیواد نیمایي نفوس خپلو کورونو کې بندول په ملي کچه ځان ته خورا لوی زیان رسول دي. دا به نه یوازې ښځې او نجونې، بلکې ټول افغانان د راتلونکو نسلونو لپاره بې وزلۍ او مرستو ته اړمن پاتې کړي او افغانستان به تر دې هم له خپلو وګړو او له نورې نړۍ څخه جلا کړي. "
یوناما د ۲۰۲۱ کال د اګست له میاشتې راهیسې د حاکمو چارواکو له خوا د ښځو پر وړاندې د تبعیضي احکامو او اقداماتو نږدې دوامداره جریان ثبت کړی دی.
واکمنو چارواکو د ۲۰۲۱ کال په سپټمبر میاشت کې د نجونو منځني ښوونځي وځنډول او د عامه غبرګون سره سره یې، د ۲۰۲۲ د مارچ په میاشت کې چې ښوونځي بیا پیلیږي دغه تعلیق یې تر نامعلومه مودې پورې وغځوو. که څه هم واکمنو چارواکو ویلي چې دوی تعلیمي نصاب د اسلامي ارزښتونو او کلتوري نورمونو سره برابروي، خو پدې برخه کې هیچ پرمختګ نه لیدل کیږي.
د ۲۰۲۲ کال د ډسمبر په میاشت کې د واکمنو چارواکو د لوړو زدکړو وزارت ښځېنه پوهنتونونه وځنډول.
له زدکړو څخه منع کول بې شمیره بالفعل او بالقوه فزیکی او رواني ـ ټولنییز عواقب لري؛ لکه ځان وژنه؛ په ماشومتوب کې واده کول؛ په ماشومتوب کې زیږون؛ د بې وزلۍ اړوند زیانونه لکه د روغتیا، تغذیې، هوساینې او د ټیټ عاید له امله د شتمنۍ له لاسه ورکول؛ فکري ضعف، د پریکړو کولو او اړوندو ټولنیزو ځانګړتیاو له لاسه ورکول؛ کورني تاوتریخوالي او جنسي ځورونې او ناوړه ګټه اخیستې پکې شاملې دي.
د ښځو حقونه لکه عامه ځایونو ته لاسرسی او د کور څخه د سفر او کار کولو لپاره بهر وتل په پراخه کچه محدود شوي دي. ښخې په تولو برخو کې د عامه پریکړو کولو څخه هم محرومې شوي دي.
په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د ښځو لپاره ځانګړې استازې، میرمن الیسون ډیویډیان وویل: "افغان ښځو د هغه کړنو پر وړاندې د نه منلو زړورتیا او لیوالتیا ښودلې چې د دوي د ګوښه کیدو لپاره په سیستماتیک ډول روانې دي."
"د هغو زیانونو پایلې چې طالبان یې خپلو وګړو ته اړوي یواځې ښځې او نجونې نه زیانمنوي. دا ټولو افغانانو ته زیان رسوي او راتلونکي نسلونه به یې محسوسوي. د یو ټول شموله، سوله ییز او د هیلو څخه ډک افغانستان لپاره باید د ښځو او نجونو حقونه ژر تر ژر بیرته ورکړل شي."
د ښځو بشري حقونو څخه دفاع کوونکي چې په سوله ییز ډول مظاهرې کوي په نښه شوي، وهل شوي او نیول شوي دي. دا فرمانونه، لارښوونې او مقررات په ګډه سره د ښځو وړتیا چې عاید لاسته راوړل، روغتیایي خدماتو ته لاسرسی، د تاوتریخوالي سره مبارزه، او خپل حقونو څخه ګټه اخیستنه ده، محدودوي.
په ۲۰۲۳ کال کې، ۱۳.۸ ملیونه افغان میرمنې او نجونې بشري مرستو ته اړتیا لري - بیا هم واکمنو چارواکو په غیر دولتي بنسټونو کې د میرمنو په کار کولو بندیز لګولو سره د نړیوالې ټولنې د مرستو هڅې زیانمنې کړې، په داسې حال کې چې دغه مرستې د ژوند ژغورلو لپاره خورا زیاتې مهمې دي.
د لا ډیرو معلوماتو لپاره لاندې برښنالیکونو سره په اړیکه کې شئ:
یوناما: spokesperson-unama@un.org
د ملګرو ملتونو د ښځو چارو اداره: media.team@unwomen.org
1 of 5
خبرنامه
21 December 2022
په افغانستان کې ملګري ملتونه د طالبانو هغه پرېکړه غندي چې پوهنتونونو ته د ښځو ورتګ ځنډوي او ژر تر ژره له دې پریکړه د په شا کیدو غږ کوي
په افغانستان کې دملګرو ملتونو کورنۍ او ټوله بشر دوستانه ټولنه، په ټول هیواد کې د ښځینه محصلینو پر مخ ترامرثانې پورې د پوهنتونونو د تړل کیدو په اړه د طالبانو د واکمنو چارواکو د پریکړې په تړاو د ملیونونو افغانانو او نړیوالې ټولنې غصه شریکوي او پر واکمنو چارواکو غږ کوي چې سمدستي دغه پریکړه لغوه کړي.
1 of 5
خبرنامه
29 November 2022
په افغانستان کې د جنسیت پر بنسټ د تاوتریخوالي ټول ډولونه پای ته ورسوئ
کې ملګري ملتونه د دې هېواد له واکمنو چارواکو څخه غواړي چې د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي د پای ته رسولو او د ښځو د حقونو د پراخې ویجاړۍ او د یوې باثباته او تلپاتې سولې د رامنځته کولو د هڅو یوې حیاتي برخې په توګه سملاسي ګامونه پورته کړي. دا غوښتنه په داسې حال کې کېږي چې په ټوله نړۍ کې د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي د له منځه وړلو نړیواله ورځ او د جنسیت پر بنسټ د تاوتریخوالي پر وړاندې د مبارزې ۱۶ ورځنی کمپاین پیل شو
1 of 5
نوی سرچینی
1 / 3
سرچینی
21 July 2022
1 / 3