ملګری ملتونه په افغانستان کښی

تلپاتې پرمختیايي اهداف د فقر د پای ته رسولو، د ځمکې د چاپیریال او اقلیم د ساتلو لپاره د عمل کولو یوه نړیواله غوښتنه او ډاډ ترلاسه کول دي چې خلک هرچیرې کولی شي له سولې او هوساینې څخه خوند واخلي. دا هغه اهداف دي چې ملګري ملتونه په افغانستان کې کار پرې کوي:

نور زده کړئ

خبرنامه

15 July 2024

IsDB and FAO Join Hands to Rehabilitate Irrigation Systems and Improve Rural Livelihoods in Eastern Afghanistan

Jeddah/Rome. - A targeted grant from the Afghanistan Humanitarian Trust Fund (AHTF) will provide key support to communities in eastern Afghanistan, through the Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO), improving food security by rehabilitating climate-resilient irrigation structures to boost wheat production and establish fisheries.The USD 3 million contribution is provided by the Saudi Fund for Development through the AHTF, which is established by the Organization of Islamic Cooperation and managed by the Islamic Development Bank, to support the people of Afghanistan.The amount, mostly spent on hard infrastructure, will be matched by FAO, making a total of USD 6.18 million available over the next two years for emergency and resilience activities in the eastern provinces of Laghman and Kunar. The matching funding by FAO will be used to stock and operate the fisheries, and to distribute wheat seeds and other crucial inputs, besides providing training.A main focus of the project is to restore three historical water canals in Eastern Afghanistan that date back to the last century and have presently lost much of their effectiveness.The project will rehabilitate 21km of canals in Nahr-e Karim, in Qarghayee district of Laghman, an area which provides many of the vegetables consumed in Kabul, as well as the Upper and Lower Sarkano canals in Kunar province, together about 18km.The canals were dug last century with pickaxes and shovels. Increasingly frequent flash floods have caused sedimentation and damage to canal intake, canal banks and side structures (canal outlets, cross-drainage structures etc.).Both canal systems currently service hundreds of hectares less than they were designed to and are susceptible to rapid further deterioration. Given the effects of climate change (longer dry and hot periods alternating with flash floods) it is urgent to rehabilitate these irrigation systems in densely populated areas.Funded by the IsDB-managed AHTF, these activities build both on FAO’s technical expertise in the field of Water Resources and Irrigation (WRI), and on FAO’s large-scale program to provide emergency relief to Afghan farmers.This timely funding by AHTF through the Islamic Development Bank and contributed by SFD will support communities in two of eastern Afghanistan’s key agricultural production areas. This support will not only address the populations’ immediate food security needs, but also take a holistic approach to solving the water problems which affect the area, laying the groundwork for more durable solutions and lasting improvements for food security and nutrition.With the help of local construction companies working under the supervision of FAO’s engineers, FAO will repair the canals to ensure irrigation to over 2 100 ha, benefiting around 10 500 households, at least 70 000 people.Of this group, 8 000 households will be directly supported with a wheat cultivation package, allowing them to grow enough wheat during at least three years to meet their family’s annual wheat requirements. Working in close collaboration with local communities, eight locations will be selected to establish fish farms. When operational, each fish farm is expected to produce 1.5 metric tons of fish per year, which at current prices is worth USD 6,000 – 7,000 on the market. The salary of a teacher, in comparison, is about USD 150 per month. Fish consumption will also improve nutrition within target communities.FAO engineers, hydrologists and technical specialists bring decades of experience in improving the collection and distribution of surface waters, critical skills in a drought-prone region such as Afghanistan.The project will draw on locally tested solutions, such as those pioneered by Dr. Tetsu Nakamura in Nangarhar, who brought 25 000 ha of land under cultivation by adapting old Japanese irrigation techniques to the culture and geography of the Eastern Region. FAO’s emergency relief program has reached 16 million people since it began in 2021, about half of Afghanistan’s rural population. It is designed to make farmers and rural communities self-sufficient, transitioning out of emergency assistance towards sustainable development by providing inputs and training. The improvements in Afghan food security have been noticeable: while 55% of the Afghan population was deemed to be in acute or emergency food insecurity in late 2021, by May 2024 that percentage had halved to 27% - despite the ongoing drought and economic crisis caused by the withdrawal of the international community after the Taliban takeover in August 2021.

نور ولولئ

1 of 5

خپرونه

18 April 2024

2023 UN Afghanistan Annual Results Report

The year 2023 has been one of tremendous challenges but also one of resilience and determination. In the face of adversity and multiple concurrent shocks, the people of Afghanistan have demonstrated remarkable courage and strength. This annual report serves as a testament to our ongoing commitment to the people of Afghanistan and our unwavering support for their journey towards peace, stability, and prosperity. It also reflects the tireless efforts of the United Nations and its partners to address the complex and multifaceted challenges facing the country. Due to the international assistance community’s concerted efforts, levels of support to Afghanistan remained significant. With our partners, we remained engaged despite unprecedented impediments that have shaken our core values and beliefs. In 2023, we continued to grapple with the challenges of upholding our core principles and values and simultaneously delivering on the imperative to assist people in need. The tremendous efforts and tenacity of all partners involved have shown the incredible creativity and perseverance of assistance partners who were determined not to leave the Afghan people alone. I am proud to be a representative of this extraordinary community. Afghans now mention access to food as their most pressing need. Unable to pay for or produce basic sustenance, millions face hunger and malnutrition. In 2024, an estimated 15.8 million people will experience crisis and emergency levels of food insecurity. The majority of the population is unable to procure basic needs such as healthcare, food, livelihoods, and housing. A Gallup poll found that 95 per cent of the population consider themselves to be suffering. Average life expectancy has been falling for the past five years. The Herat earthquakes and unprecedented large-scale returns from neighbouring countries have shown the disruptive impact of recurrent shocks and underscored the need for sustained international engagement and support. As we embark on the next chapter, in 2024, it is imperative that we remain steadfast in our commitment to the principles of human rights, gender equality, and women’s empowerment. We will continue to include women as key partners in our work, to provide assistance “by women, for women”, and to tirelessly work for equal access to education in line with the demands we hear from Afghans in all areas of the country. I would like to express my gratitude to the United Nations agencies, our partners from the International Financial Institutions such as the World Bank, the Asian Development Bank (ADB), the Islamic Development Bank (IsDB), bilateral and multilateral donors and assistance partners, non-governmental organizations, and all those who continue to support the people of Afghanistan. I further express my deep gratitude to our Afghan partners, especially the Afghan women, who remind us daily of our responsibility to assist and empower them as they lead the course for a better future for themselves and their children. Your dedication and perseverance inspire us all. Indrika Ratwatte Deputy Special Representative of the Secretary-General, Resident and Humanitarian Coordinator

نور ولولئ

1 of 5

خپرونه

21 February 2024

Herat Earthquakes 2023 Post-Disaster Needs Assessment

The United Nations – together with the World Bank, the European Union, and the Asian Development Bank - has released a comprehensive Post-Disaster Needs Assessment (PDNA) report for Afghanistan's Herat Province, hit by devastating earthquakes in October 2023. The report highlights the scale of the disaster: direct physical damage up to US$ 217 million and losses reaching US$ 78.9 million. The assessment underscores an urgent need for US$ 402.9 million to support the critical recovery and reconstruction efforts in the province. Besides assessing damage, losses, and recovery and reconstruction needs, the assessment evaluates broader macro-economic and human impacts and proposes principles for a comprehensive recovery and reconstruction framework. It cautions about persistent widespread poverty, slow economic recovery, job scarcity, banking sector instability, adverse impact on mental health and wellbeing, and climate vulnerability, exacerbating Afghanistan's ongoing economic challenges. The PDNA emphasizes the critical need to transition from immediate humanitarian aid to long-term recovery. Recovery strategies should prioritize building community resilience, service restoration, earthquake-safe housing, livelihoods options, social protection, and access to basic services, especially for the most affected families. The PDNA supports principles of building back better, emphasising women's empowerment and reducing disaster risks and enhancing climate resilience. This first-of-its-kind, multi-partner joint assessment since August 2021 showcases an international resolve to address the needs of disaster-affected communities and support their recovery. The assessment – launched in October 2023 – relied on field data, publicly available information, and remote sensing analytics.

نور ولولئ

1 of 5

خپرونه

02 July 2023

United Nations Strategic Framework for Afghanistan

The past several years have been extremely challenging for the people of Afghanistan. Already suffering from decades of conflict and instability, Afghanistan’s human rights, governance, humanitarian, and development situations deteriorated sharply after the Taliban takeover in August 2021. This transition impacted not only the political and security situations but also had particularly severe implications for human rights, gender equality, and women’s empowerment. The country’s economy contracted by about 30 per cent between 2020 and 2022. With 24.4 million people in need of humanitarian assistance and more than 9 in 10 living in poverty, the country is in the midst of a crisis on an unprecedented scale.The United Nations and its partners recognize that humanitarian aid alone will not be enough to sustainably address the large-scale and increasing human suffering of the Afghan people in the medium and long term. As such, humanitarian efforts should be complemented and reinforced with interventions addressing basic human needs that aim to reduce the humanitarian caseload over time and support Afghans, particularly women, girls, and other vulnerable groups, to a) build resilience to shocks, b) sustain livelihoods, c) protect human rights and fundamental freedoms, d) strengthen social cohesion and build social capital, and e) preserve hard-won development gains achieved over the past two decades, including with regard to service delivery. This approach is also important for the identification and achievement of durable solutions to displacement caused by conflict, climate change, and sudden onset natural disasters.In close consultations with our Member States, partners, and stakeholders, the United Nations Country Team (UNCT) has identified three complementary and mutually reinforcing joint priorities as it supports the basic human needs of the Afghan people.Priority 1: Sustained Essential ServicesPriority 2: Economic Opportunities and Resilient LivelihoodsPriority 3: Social Cohesion, Inclusion, Gender Equality, Human Rights, and Rule of LawWith the Humanitarian Country Team, the UNCT has also agreed on two collective outcomes: to 1) reduce food insecurity and 2) reduce maternal and child mortality rates. Partners across the humanitarian-development-peace nexus have agreed to work together toward these outcomes.The United Nations Strategic Framework for Afghanistan articulates the UN’s approach to addressing basic human needs in Afghanistan. Anchored in the principle of leaving no one behind, the UN Strategic Framework prioritizes the needs and rights of those most vulnerable and marginalized, including women and girls, children and youth, internally displaced persons, returnees, refugees, ethnic and religious minorities, geographically isolated communities, sexual and gender minorities, the Kuchi community, persons with disabilities, human rights defenders, people who use drugs, and people living with and affected by HIV.This Strategic Framework is an offer of assistance to the people of Afghanistan. Whether the UN can implement this framework depends in part on external factors, most notably on actions by the de facto authorities and on donor support. The UN expects to be deeply engaged in maintaining and expanding the access and operational space necessary for implementation.

نور ولولئ

1 of 5

کیسه

12 October 2025

په زلزله ځپلي افغانستان کې بیا رغونه

"نیمه شپه وه چې ځمکه ولړزېده"، سلیمان چې د کونړ ولایت د شوماش کلي یو بزګر دی، د زلزلې د شپې په اړه زیاتوي «داسې احساس کېده لکه د قیامت ورځ. خلکو چیغې وهلې، کورونه نړېدل، او په یوه شېبه کې مو خپلې کورنۍ، کروندې، ان تر څارويو پوري، هر څه له لاسه ورکړل." د ۲۰۲۵ د اګست د۳۱مې په شپه، ۶ درجې زلزلې د افغانستان په ختیځ کې پاکستان ته نږدې سیمې ولړزولې. له زلزلې وروسته د ځمکې د بیا خوځېدو پېښو ځمکې ښوېدنې رامنځته کړې، لارې یې وتړلې او هغو لیرې پرتو سیمو ته یې لاسرسی پرې کړ چې مخکې له دې له تېزو اورښتونو سره مخ وې او له کلونو راهیسې کړېدې.په هغه کلي کې چې سلیمان اوسېږي، نږدې ۸۰۰ کورنۍ ژوند کوي، خو اوس یو کور هم د اوسېدو لپاره مناسب نه دی. ځینې کورنۍ په پرانیستو کروندو کې د خېمو لاندې مېشتې دي، او نورې بیا لنډمهاله کمپونو ته تللې دي. سلیمان وایي چې ډېرو کورنیو له ۱۰ څخه تر ۱۵ پورې څاروي لرل، خو اوس یوازې دوه یا درې ور پاتې دي.هغه زیاتوي: «ډېر څاروي د نړېدلو کورونو لاندې مړه شول یا د ځمکې ښوېدنې له امله له منځه ولاړل. له څارویو پرته موږ یوازې خواړه نه، بلکې هغه لږ عاید هم له لاسه ورکړ چې مخکې مو درلود.»بل خوا، جنوب ته د ننګرهار ولایت په اوتران کلي کې، حبیب‌الله د خپل کلي ورانی ګوري.
حبیب‌الله وایي: «زلزلې هر څه له منځه یوړل.» هغه زیاتوي: «زموږ د جوارو کروندې زیانمنې شوې، د اوبو ویالې مو ورانې شوې، ان د مېوو ونې وچې شوې دي. زموږ څاروي مړه شول او د ساتنې ځایونه یې وران شوي دي. د ژمي په راتګ سره، موږ وېره لرو چې هغه لږ شمېر څاروي هم له لاسه ورکړو چې پاتې دي.»زلزلې، د سلیمان او حبیب‌الله په څېر، هغه خلک وځپل چې له کلونو راهیسې له وچکالۍ، موسمي سېلابونو او اقتصادي ستونزو سره مخ وو. دا ناورین د راستنېدونکو کورنیو لپاره، چې یوازې له لږو امکاناتو سره بېرته راغلي وو، خورا سخت تمام شوی دی. حتی د اګست له ۳۱مې نېټې مخکې، په دغو ولایتونو کې نږدې ۹۵۰ زره کسان د خوړو د شدید کمښت له ګواښ سره مخ وو. اوس وړاندوینه کېږي چې دا شمېر به په چټکۍ سره لوړ شي. بېړنۍ مرستېپه داسي یوه سیمه کې چې د خلکو ژوند پر کرنه او مالداري تکیه وي، بیړنۍ مرستې باید چټکې او متمرکزي وي.د زلزلې له څو ورځو وروسته، د ملګرو ملتونو د خوړو او کرنې سازمان ټیمونو چټکې ارزونې ترسره کړې. د اغېزمنو شویو ټولنو تر مستقیمو اړیکو وروسته څرګنده شوه چې اوبو ته لاسرسی تر ټولو بېړنۍ اړتیا ده.د اوبو لګولو کانالونه ویجاړ شوي یا د ویجاړو شویو ودانیو د پاتې شونو له امله بند شوي وو، چې خلکو ته یې د څښاک له خوندي اوبو لاسرسی محدود کړی و، او د کروندو او څارویو لپاره هم اوبه نه وې.د ملګرو ملتونو د خوړو او کرنې سازمان د کانالونو پاکول او بیا رغونه پیل کړه تر څو د اوړي فصلونه لکه جوار او لوبیا وژغوري چې په دې میاشت کې د ښه حاصلاتو ورکولو لپاره وروستي ځل اوبو ته اړتیا لري.له دې سره سره چې ۴۴۵ کیلومتره مربع کروندې له خطر سره مخ دي، له ۵۰۰ زرو څخه ډېر څاروي هم له روغتیايي ګواښونو سره مخ دي. د هغوی لپاره زېرمه شوي خوراکي توکي ککړ شوي، او د څارویو د ساتني ځایونه ویجاړ شوي دي. هغه کورنۍ چې مخکې یې له جوارو، غنمو، لوبیا، وريجو، شیدو او غوښو څخه برخمنې وې، اوس د خپلو ماشومانو لپاره د خوړو په برابرولو کې له سختو ستونزو سره مخ دي.خلکو د وترنري خدماتو د فعالولو، د څارویو د استوګنځایونو د بیا رغونې او د خوراکي موادو د برابرولو لپاره د مرستې غوښتنه وکړه. د ملګرو ملتونو د خوړو او کرنې سازمان او د وترنري ساحوي واحدونو د پاتې شویو څارویو درملنه او واکسین کول پیل کړل، کوم چې د خوړو او عاید مهمې سرچینې دي. د ناروغیو د خپرېدو د مخنیوي لپاره، د خوړو او کرنې سازمان د سپټمبر تر ۲۹ نېټې پورې د ۱،۱۶۳ څارويو درملنه کړې ده.یادو ساحوي واحدونو همدارنګه د کونړ په زیاتو اغېزمنو شویو ولسوالیو کې له ۵ زره ۶۰۰ څخه د ډېرو مړو شوو څارویو جسدونه په خوندي توګه له منځه یوړل، تر څو د حیواني ناروغیو د خپرېدو او د اوبو د ککړتیا مخه ونیسي. د خوړو او کرنې سازمان ټیمونه د غرنیو سیمو له لارې څو ساعته مزل کوي، تر څو د ځمکې ښوېدنې له کبله د ویجاړو شویو سیمو له لارې لیرې پرتو کلیو ته ورسېږي. شمشیر، چې په کونړ کې د څارویو ساتونکی دی، وایي: «شاوخوا درې تر درې نیم ساعتونه په پښو مزل دی چې ځای ته ورسېږو او مړې شوي څاروي ښخ کړو.» هغه زیاتوي: "خو د خوړو او کرنې سازمان ټیمونه دلته شته او له موږ سره مرسته کوي".همدارنګه، د نغدو پیسو په بدل کې پلان شوي د کار پروګرامونه به سیمه‌ییز کارګران وګماري، تر څو د څارویو د ساتنې ځایونه بیا جوړ کړي. په یاد پروګرام کې به پیسې په مستقیم ډول کورنیو ته ورسېږي او سیمه‌ییز اقتصاد ته به وده ورکړي.د ژمني حاصلاتو د خوندي کولو لپاره بېړني اقدام ته اړتیاد ژمي تر راتګ پورې یوازې څو اونۍ پاتې دي، او خلک د خپلو ځمکو د چمتو کولو او د څارویو د ساتنې لپاره لږ وخت لري. که دا فرصت له لاسه ورکړل شي ښايي چې هغوی راتلونکی کال هېڅ حاصلات ونه لري او د لوږې کچه تر ۲۰۲۶ کال پورې لا زیاته شي.
د ملګرو ملتونو د خوړو او کرنې سازمان د ۲۳.۴ میلیونو ډالرو غوښتنه کړې، تر څو ډاډ ترلاسه کړي او دغو ټولنو ته ژوند ژغورونکې او بیړنۍ کرنیزې مرستې برابرې شي تر څو خپلې بنسټیزې اړتیاوې پوره کړي.په ورته وخت کې، د ملګرو ملتونو ګډه د اړتیاوو چټکه ارزونه روانه ده، تر څو د زیانونو کچه معلومه کړي او د بیا رغونې لپاره لارښوونه وکړي. د خوړو او کرنې سازمان د کرنیزې برخې مشري کوي او د خپلې تخنیکي پوهې او ټولنیزو اړیکو په کارولو سره د فصلونو، څارویو او د اوبو لګولو سیستمونو زیانونه ارزوي.هره ورځ مهمه ده، تر څو د بزګرانو د کورنیو لپاره خواړه او معیشت برابر شي او د هغوی عزت خوندي پاتې شي. دا هغه کورنۍ دي چې مخکې یې ډېر کړاوونه زغملې دي.تر اوسه پورې بېړنۍ مرستې د ملګرو ملتونو د بېړني غبرګون مرکزي صندوق (CERF) او همدارنګه د خوړو او کرنې سازمان د بېړنیو حالاتو او پیاوړتیا لپاره ځانګړي صندوق (SFERA) په ملاتړ تر سره شوي دي.

نور ولولئ

1 of 5

کیسه

27 July 2025

افغانستان کې د زیړي د پاملرنې پر وړاندې د خنډونو له منځه وړل

تور زیړی د واکسین له لارې د مخنیوی وړ دی، او اوس د تور او سپین زیړي یا هیپاټایټس بي او سي ډولونو لپاره ډېر مؤثر او ارزانه درمل په عامه یا جنریک بڼه کې شتون لري. خو د روغتیا نړیوال سازمان د راپورونو له مخې د تور او سپین زیړي ویروسونو له امله رامنځته کیدونکې مړینه د ساري ناروغیو سره تړلی یوازینی ډول دی چې د نړۍ په کچه مخ په زیاتېدو ده. د روغتیا نړیوال سازمان د دې ناروغیو د له منځه وړلو لپاره نړیوال هدفونه ټاکلي دي. خو په افغانستان کې، چیرې چې د کلونو بې ثباتۍ روغتیايي نظام سخت زیانمن کړی، هیپاټایټس بي او سي ډېر وخت د خلکو له سترګو پټ پاتې کېږي. دا ناروغۍ په پیل کې تل ښکاره نښې نه لري، یعنې ډېر خلک پرته له دې چې خبر وي کلونه له دې ناروغیو سره ژوند کوي. کله چې خبر شي بیا ډېر ناوخته وي.د پکتیا ولایت د ګردېز ولسوالۍ د ۵۲ کلنې بي بي مریم سره همداسې شوي. هغې فکر کاوه چې د بدن تلپاتې ستړیا او د نس درد یې یوازې د روحي فشار له امله دی. "زه هېڅکله نه پوهېدم چې دا به یوه جدي ناروغي وي،" نوموړې د کابل په انتاني روغتون کې د بستر پر وخت وویل. "زه نه پوهېدم چې تور زیړی څه شی دی."
په یاد روغتون کې د معایناتو او درملنې وړیا خدمتونو د بي بي مریم ژوند وژغوره. هغې وویل: "هغوی له ما سره ډېر مهربانه چلند وکړ او هر څه یې راته تشریح کړل. اوس ښه یم."له بده مرغه، د ناسمو باورونو او عامه پوهاوي د کمښت له امله، ډېر خلک تر هغې معاینات نه کوي تر څو ناروغي خطرناک پړاو ته ورسیږي. دا وضعیت ښيي چې د عامه پوهاوي لوړول، پروخت تشخیص، او فعاله روغتیایي پاملرنه څومره اړینه ده څو زیړی په مؤثره توګه کنټرول شي.د افغانستان د ایډز، جنسي ناروغیو او هیپاټایټس د کنټرول ملي پروګرام د معلوماتو له مخې، یوازې د ۲۰۲۵ کال په لومړیو دریو میاشتو کې، ۹۳۶,۲۴۷ کسانو د هېواد په کچه د هیپاټایټس بي او سي لپاره معاینه کړې ده.له ۲۰۲۳ څخه د ۲۰۲۵ تر لومړۍ ربعې پورې، ۶۷,۲۳۰ کسان د هیپاټایټس بي لپاره مثبت معاینه شوي، چې ۳۷,۶۰۴ نارینه او ۲۹,۶۲۶ ښځې پکې شاملې دي. همداراز، د هیپاټایټس سي ۲۷,۹۳۷ مثبتې پېښې ثبت شوي، چې ۱۴,۲۷۶ یې نارینه او ۱۳,۶۶۱ یې ښځې دي.ډاکټر سید عادل نیرو مند، چې په انتاني روغتون کې متخصص دی، وایي: "هیپاټایټس یوه وژونکې او ډېره ساري ناروغي ده چې اکثره له پامه غورځول کېږي." هغه زیاتوي: "ډېری خلک تر هغه مهاله مرسته نه غواړي، چې ډېر ناوخته وي."د افغانستان د ایډز، جنسي ناروغیو او هیپاټایټس د کنټرول ملي پروګرام دا حالت بدلول پیل کړي. د روغتیا نړیوال سازمان او نورو شریکانو په ملاتړ، نوموړي پروګرام د معایناتو خدمات پراخه کړي، روغتیایي پاملرنه یې ښه کړې، روغتیايي کارکوونکي یې د نوې لارښوونې له مخې روزلي او نویو مؤثرو درملو ته یې د خلکو لاسرسی زیات کړی دی.د یاد پروګرام مشر، ډاکټر عبد الرحمن شیریندل وايي: "هر کال تر پخوا زیاتې پېښې لیدل کیږي. مونږ د ډېرو سختو شرایطو سره سره مهم پرمختګونه کړي، خو که غواړو دا پرمختګونه دوام پیدا کړي او هیپاټایټس افغانستان کې له منځه یوسو، دوامداره ملاتړ ډیر اړین دی."په افغانستان کې د روغتیا نړیوال سازماناستازی ډاکټر اډوېن سنیزا سالوادور وایي: "په افغانستان کې ډېر انسانان د هیپاټایټس له امله خپل ژوند له لاسه ورکوي، لدې امله نه چې دا ناروغي درمل کېدلی نشي، بلکې ځکه چې اکثر ناوخته تشخیص کېږي. مونږ له ملي روغتیايي ټیمونو سره نږدې کار کوو څو وختي تشخیص او درملنه ټولو ته، په ځانګړي ډول هغو ته چې ډېره اړتیا لري، لا اسانه کړو. خو دا کار مونږ یواځې نشو کولای. مونږ له ټولو شریکانو غواړو چې د افغانانو تر څنګ ودرېږي تر څو دا خنډونه مات کړو، او هېڅوک د داسې ناروغۍ له امله ونه مري چې مونږ یې درملنه کولی شو."د بي بي مریم کیسه یوازې یوه بېلګه ده. دا ښيي چې د معاینې او درملنې خدماتو ته لاسرسی څومره مهم او ژوند ژغورونکی دی. که نړیوال ملاتړ دوام ونکړي، نو د نورو خلکو – په ځانګړي ډول ښځو او ماشومانو – ژوند له لاسه تلی شي.راځئ چوپتیا ماته کړو. راځئ خنډونه لرې کړو. راځئ یوځای د هیپاټایټس مخه ونیسو. د نورو معلوماتو لپاره اړیکه:
ډاکټر ملیار کریمزی
د HIV درملنې آمر
د افغانستان د ایډز، جنسي ناروغیو او هیپاټایټس د کنټرول ملي پروګرام
m_kareemzai@yahoo.comمحمد مدثر اسلامي
د اړیکو او پوهاوي آمر
د روغتیا نړیوال سازمان – افغانستان
islamim@who.int

نور ولولئ

1 of 5

کیسه

19 May 2025

د روغتیا نړیوال سازمان او شریکان یې په تورخم کې راستنیدونکو ته حیاتي روغتیایي خدمات وړاندې کوي

کابل، افغانستان-- د ګاونډیو هیوادونو څخه د راستنیدونکو افغانانو دوامداره راتګ په هیواد کې د عامې روغتیا موجوده ستونزې نورې هم زیاتې کړي، په داسې حال کې چې هیواد د نفوس پراخه بې ځایه کیدلو، وچکالي، د خوړو ناامني، د ناروغیو خپریدلو، او د COVID-19 وبا دوامداره اغیزو په ګډون د ننګونو له پیچلې لړۍ سره مخ دي. په اپریل میاشت کې له ۱۰۰ زره څخه ډیر افغانان له پاکستان څخه بیرته راستنیدو ته اړ شوي، چې ډیری یې ښځې او ماشومان دي.د راستنیدونکو په بیړنیو اړتیاوو کې اوبه، خواړه، طبي ملاتړ او د سرپناه خدمات شامل دي. ډیری راستنیدونکي د روغتیا او رواني ستونزو پراخه لړۍ تجربه کوي، د بیلګې په توګه شدید تنفسي انتانات، حاد اسهالات، خوارځواکي، د پوستکي ناروغۍ، صدمه، او د رواني روغتیا ستونزې.د روغتیا نړیوال سازمان او همکاران یې د تورخم په صفري نقطه کې راستنیدونکو ته حیاتي روغتیایی خدمات وړاندې کوي. یاد سازمان د تورخم د ۲۰ بستریز ایمرجنسي روغتون ملاتړ کوي، همداراز یې په تورخم کې درې ګرځنده روغتیايي ټیمونه (MHTs) چې راستنیدونکو ته ۲۴ ساعته روغتیایي خدمتونه وړاندې کوي، د څارنې دوه ټیمونه (SST) او په صفري نقطه کې دوه د معاینې (سکرینینګ) ټیمونه یې ګمارلي دي. سربیره پردې، ۷۲ واکسیناتوران، چې ۱۴ یې ښځینه دي، په صفري نقطې کې او ۱۰ ښځینه واکسیناتوران د تورخم د راستنیدونکو کمپ ته د پولیو واکسین ورکولو لپاره ګمارل شوي دي. ډاکټر هجرت الله مهمند ، د ۲۰ بستریز روغتون رییس وویل "په تورخم کې ۲۰ بستریز ایمرجنسي روغتون یو پرمختللی روغتیايي مرکز دی چې په بشپړ ډول سمبال عملیاتي خونه لري او راستنیدونکو لپاره د ټروما، بیړني، او د مور او ماشوم خدمات چمتو کوي."د اپریل په میاشت کې، په ټولیزه توګه ۵،۶۱۷ ناروغانو په یاد روغتون کې روغتیایي خدمتونه ترلاسه کړي، چې نږدې ۵،۵۰۰ هغو یې وړیا درمل ترلاسه کړي. په روغتیايي مرکز کې له ۴،۳۰۰ څخه زیاتو کسانو روغتیايي زده کړې هم ترلاسه کړې.احمد ضیا، چې له پاکستان څخه راستون شوی او د تورخم ایمرجنسي روغتون ته تللی و، وویل "زما امیندوارې میرمنې د تورخم دروازې څخه د تیریدو پرمهال سخت درد احساس کړ، نو موږ هغه ایمرجنسي روغتون ته یوړله. هغې ته د متخصصو ډاکټرانو لخوا بیړني خدمات وړاندې شول او د هغې روغتیايي حالت ښه شو."نوموړي زیاته کړه، "که چیرې د روغتون خدمات نه وای، نو موږ به هغه او د هغې ماشوم له لاسه ورکړی وای. ما په هغه وخت کې بل ځای نه درلود، مګر روغتون زما کورنۍ وژغورله. زه د روغتون له کارکوونکو څخه ډیره مننه کوم."پروخت ملاتړ او د ژوند ژغورونکو روغتیایي خدماتو چمتو کولو څخه پرته به دا راستنیدونکي د ناروغیو له خپریدو، اړینې بیړنۍ پاملرنې او رواني روغتیا ملاتړ ته د لاسرسي نشتوالی په ګډون د مخ په زیاتیدونکو خطرونو سره مخ شي.د روغتیا نړیوال سازمان د افغانستان د روغتیا بیړنیو حالاتو د پروګرام ټیم مشر ډاکټر جمشید تنولي وویل: "شته سرچینو څخه په استفادې، د روغتیا نړیوال سازمان د راستنیدونکو لپاره په صفري نقطو او همدارنګه د بیرته راستنیدو په سیمو کې د اړتیا وړ روغتیایي خدماتو چمتو کولو ته لومړیتوب ورکوي، ترڅو د لوی روغتیایي کړکیچ خطرونه کم کړي او د ټولنې روغتیا، په ځانګړې توګه د ښځو او ماشومانو روغتیا خوندي کړي."هغه زیاته کړه: "د اړینو روغتیایي خدماتو او طبي اکمالاتو ساتلو لپاره، په ځانګړي ډول د ټراما او د زیږون روغتیايي کڅوړو او په مهمو سرحدي نقطو او د بیرته راستنیدو په سیمو کې د ناروغیو څارنې او د وبا د غبرګون ظرفیت پیاوړی کولو په موخه اضافي تمویل ته خورا اړتیا ده."

نور ولولئ

1 of 5

کیسه

19 May 2025

افغانستان:په اسلام کلا کې راستنیدونکو لپاره اړینو بیړنیو خدماتو ته لاسرسی ډاډمن کول

کابل، افغانستان: د اپریل له لومړۍ نیټې څخه تر ۳۰مې پورې، له ۲۵۰ زره څخه ډیر افغانان له پاکستان او ایران څخه هیواد ته راستانه شوي، چې شاوخوا ۱۰۷زره یې په جبري توګه رایستل شوي دي. د افغانستان سره په دواړو لویو پولو کې یو کړکیچ روان دی. افغانستان ته راستنیدونکي وګړي پداسې حال کې راستنیږي چې ستړي، ویریدلي او صدمه لیدلي دي، او په یو داسې هیواد کې له نامعلوم راتلونکي سره مخ دي چیرې چې ۲۲.۹ میلیونه خلک د خپلو لومړنیو اړتیاوو د پوره کولو لپاره په بشري مرستو تکیه کوي. د بې وزلۍ او خوراکي ناخوندیتوب د لوړې کچې او د سرپناه نشتوالي سربیره، دا راستنیدونکي له بیلابیلو روغتیایی ستونزو سره لاس او ګریوان دي.صدمه یا ټراما، خوارځواکي، ساري ناروغۍ لکه شدید اسهالات، حاد تنفسي انتانات او همدارنګه د رواني روغتیا ستونزې، هغه روغتیايي موارد دي چې د راستنیدونکو ترمنځ ډیرې راپور شوې دي.د روغتیا نړیوال سازمان ایران سره په پوله د اسلام کلا په صفري نقطه کې د نورو بشري شریکانو سره یوځای راستنیدونکو ته حیاتي روغتیایی پاملرنه چمتو کوي. په اپریل میاشت کې، نږدې ۴،۵۰۰ کسانو د روغتیا نړیوال سازمان له لوري ملاتړ کیدونکي صحي مرکز کې خارج بستر روغتیايي مشورې ترلاسه کړې، چې شاوخوا ۱،۴۰۰ هغو یې وړیا درمل ترلاسه کړل. همداراز شاوخوا ۲۶ زره کسانو ته روغتیایی زده کړې هم ورکړل شوې.سربیره پردې، په اسلام کلا کې د روغتیا نړیوال سازمان په ملاتړ د څارنې ټیم (SST) په اپریل په میاشت کې شاوخوا ۱۰۵ زره کسان (بیرته راستنیدونکي او عادي مسافر) معاینه کړي. د څارنې ټیم له لوري په معایناتو (سکرینینګ) کې د تودوخې معاینه، د ساري ناروغیو نښې نښانې پیژندل او د شکمنو COVID-19 او نورو ساري ناروغیو قضیو راجع کول شامل دي. د دې ترڅنګ شپږ نارینه او ښځینه واکسیناتوران د اسلام کلا په صفري نقطه کې ګمارل شوي ترڅو راستنیدونکو ته د پولیو واکسین خدمات وړاندې کړي. په اسلام کلا کې د روغتیا نړیوال سازمان لخوا د ملاتړ شوي صحي مرکز مشر ډاکټر نور احمد محمدي وايي: "زموږ د ټیم غړي د هغو ناروغانو درملنه کوي چې کوچني صدمات یې لیدلي او ناروغانو ته خارج بستر صحي مشورې وړاندې کوي. ددې ترڅنګ بیرته راستنیدونکو ته روغتیايي زده کړې چمتو کوي." نوموړی زیاتوي چې، "په منځني ډول، هره ورځ شاوخوا ۲۰۰ خلک زموږ کلینیک ته راځي، اړین روغتیایي خدمات او درمل ترلاسه کوي. "دا مرکز د هغو راستنیدونکو لپاره د اړیکې لومړۍ نقطه ده چې بیړنۍ روغتیايي ستونزې لري او د اړینو بیړنیو خدماتو چمتو کول ډاډمن کوي.د یادو خدمتونو په اړه له ایران څخه راستنیدونکی یو تن محمد رضا وايي: "زه ډیر سرګردانه او تږی وم. نږدې په لاره کې بې هوښه شوی وم. زما ملګرو سمدلاسه زه د استقبال مرکز کې کلینیک ته بوتلم. ډاکټرانو زما د وینې فشار معاینه کړ او ډاډ یې راکړ چې هرڅه به سم شي. دوی د وینې ځینې معاینات وکړل او ما ته یې درمل راکړل."هغه زیاته کړه: "کارمندانو ډیر ښه چلن درلود او زما هرکلی یې وکړ. زه د دوی او هغو کسانو څخه ډیره مننه کوم چې د دې مرکز ملاتړ یې کړی."افغانستان کې د روغتیا نړیوال سازمان استازی او د ماموریت مشر ډاکټر اډوین سینیزا سلواډور وايي راستنیدونکو ته د صحي خدمتونو د وړاندې کولو په موخه پروخت مرستې اړینې دي. ډاکټر سلواډور پدې اړه وايي: "له پروخت مرستې پرته، په ځانګړي توګه په راتلونکو میاشتو کې د راستنیدونکو په راتګ کې ممکن زیاتوالي ته په پام سره‎، د دې ژوند ژغورونکو خدماتو دوام له خطر سره مخ دی.""د تمویل د سخت کمښت په لړ کې، اضافي نړیوالې مرستې ته اړتیا ده ترڅو د میرمنو او ماشومانو لپاره چې په خطر کې دي، خورا اړین روغتیایی خدمات او ځانګړی ملاتړ چمتو شي."

نور ولولئ

1 of 5

کیسه

12 May 2025

د رواني روغتیا کیسې: د رغیدو اراده

کابل، افغانستان – په افغانستان کې کلونو جګړو او اقتصادي ستونزو د خلکو رواني روغتیا سخته زیانمنه کړې ده، چې له امله یې ډېر کسان له خپګان، اضطراب، له زیان یا پېښې وروسته فشار، او نورو رواني ناروغیو سره مخامخ دي. د دې ستونزې د اواري لپاره، د روغتیا نړیوال سازمان (WHO) د اروپایي ټولنې (EU) په ملاتړ هغو کسانو ته د رواني روغتیا او ټولنیز ملاتړ پروګرامونه وړاندې کوي، چې تر ټولو زیات ورته اړتیا لري. له روغتونونو او ټولنیزو مرکزونو څخه، روزل شوي روغتیایي کارکوونکي زرګونو کسانو ته مشورې، ډله‌ایز درملنه، او د فشار کمولو غونډې وړاندې کوي. د ښځو، ماشومانو، زړو، او معلولینو په ګډون د زیانمنو ډلو لپاره ځانګړي څانګې جوړې شوي دي ترڅو ورته د ځانګړي پاملرنې خدمتونه وړاندې شي. له دې هڅو سره سره، د افغانستان د ۳۴ ولایتي روغتونونو ډیری برخه لاهم د رواني روغتیا ځانګړي خدمات نلري. د دې تشې د ډکولو لپاره، د روغتیا نړیوال سازمان یو ازمایښتي نوښت پیل کړ چې په ټاکل شویو روغتونونو کې د حاد رواني روغتیا څانګې مدغم کړي. په بامیان، بدخشان، فراه، او نیمروز ولایتونو کې اته بستریزې څانګې او د کندهار په عینو مینه روغتون کې ۲۰ بستریزه څانګه کې جوړه شوه. دغه څانګې، له رواني روغتیا او ټولنیز ملاتړ (MHPSS) کلینیکونو سره یوځای، هغو کسانو ته مهم خدمتونه وړاندې کوي، چې مخکې له دې یې رواني روغتیا خدمتونو ته لاسرسی نه درلود. د اروپايي ټولنې له مالي ملاتړ څخه په مننې، دغه مرکزونه یوازې د ناروغیو د نښو نښانو درملنه نه کوي، بلکې افرادو سره د ژوند بیا جوړونې، له خپلو عزیزانو سره د اړیکو رغولو، او د موخې او عزت احساس بېرته ترلاسه کولو کې مرسته کوي. د دغو خدمتونو دوام او پراخېدل اړین دي، ترڅو ډاډ ترلاسه شي، چې لا ډېر افغانان هغو روغتیايي خدمتونو ته لاسرسی ولري چې دوی یې مستحق دي. مهدیه، لعل، او هما هغه کسان دي چې پر ژوند یې یاد پروګرام له اغیزه کړې. مهدیه، چې خپل ورور یې له لاسه ورکړی، د څو میاشتو درملنې او د ملګرو ملاتړ له لارې د خپل ژوند د بیا جوړولو ځواک وموند. لعل، چې د جګړې له امله یې کور له لاسه ورکړی، د ټولنیزو مشورو له لارې د ثبات او هدف احساس بېرته ترلاسه کړ. هما، چې له اضطراب سره مخ وه، د ډله‌ایزو غونډو له لارې د مقابلې لارې چارې زده کړې او له ژوند سره یې بېرته اړیکې رغولې. د دې خلکو کیسې ښیې چې څه ډول هدفمند ملاتړ کولی شي د ژوند تر ټولو سختو ننګونو کې له خلکو سره د درملنې، بیا رغونې او امید موندلو کې مرسته وکړي. په افغانستان کې د روغتیا نړیوال سازمان استازي او د ماموریت مشر ډاکټر اډوین سینیزا سلواډو وویل " دا کیسې په افغانستان کې د روغتیا نړیوال سازمان د رواني روغتیا او ټولنیز ملاتړ (MHPSS) پروژې د ژوند بدلونکي اغیزې څرګندوي کوي." نوموړي زیاته کړه "اوس مهال، د روغتیا نړیوال سازمان توانېدلی چې د له رواني روغتیا او ټولنیز ملاتړ (MHPSS) ۵ څانګې، دواړه داخل د بستر او له بستره بهر خدمتونه مدغم کړي، او دغه خدمتونه د ۲۰۲۵ تر نوامبر میاشت پورې وساتي. خو د دې حیاتي خدمتونو راتلونکی نا څرګند دی، د بیلګې په ډول د دې امکان چې دا خدمتونه پاتې ۲۷ ولایتي روغتونونو ته پراخ شي، چې ډېری یې د روغتیایي بیړني غبرګون (HER) پروژې تر سیوري لاندې کار کوي."* مهدیه خپل ژوند بېرته منظموي کله چې مهدیې خپل ورور له لاسه ورکړ، د خواشینۍ او انزوا احساس یې زیات شو. ورځني کارونه پرې سخت شول، خپل دوستان او کار یې پریښود. د ۲۰۲۴ د ډسمبر په ۱۹، مهدیه د بدخشان ولایتي روغتون ته راغله. د درې اونیو لپاره یې د درملنې په موخه په هغو غونډو کې یې برخه واخیسته چې له هغې سره یې د هغې د ژوند په بیرته منظمولو کې مرسته وکړه. " په بدخشان روغتون کې د درملنې په پروګرام له ګډون کولو وړاندې ما په بشپړ ډول د ورکتیا احساس کاوه" مهدیه وايي. "ګام په ګام د درملنې غونډو ما ته د خپل ځان په بیا موندلو کې مرسته وکړه. ما زده کړل چې څنګه خپل ذهن آرام کړم او له نورو سره اړیکې ولرم. ما دا کار د روغتون د مهربان روغتیایي کارکوونکو له ملاتړ پرته نشو ترسره کولای." له ژور خپګان سره د مبارزې هوډ او روحیه د درې کلونو لپاره لعل له خپل ژوند څخه مایوسه و. هغه هڅه وکړه چې په بېلابېلو ښارونو کې مرسته ومومي، خو هره هڅه یې ناکامه پای ته رسېده. د ۲۰۲۴ کال د جون په ۱۷مه، لعل د زرنج ولایتي روغتون ته ولاړ، په داسې حال کې چې احساس یې کاوه بل چیرته د تګ ځای نه لري. د روغتون کارکوونکو تشخیص کړ چې هغه ژور خپګان لري. د دې پر ځای چې لعل ته یوازې دوا ورکړي، د روغتون کارکوونکو هغه ته یې د مشورتي غونډو او هدفمند درملنې ګډ بشپړ پلان جوړ کړ. لعل د هرې غونډې وروسته کوچني مثبت بدلونونه احساس کړل. "ما بالاخره ښه خوب کول پیل کړل، او له نورو سره ازاد او راحت شوم،" هغه وايي. "د درملنې پروګرام ما ته فرصت راکړ، د هغو کسانو خبرې واورم چې له ورته ستونزو سره مخ وو." د هما لپاره نوی پیل ۳۲ کلنې هما احساس کاوه چې ژوند یې له لاسه وځي. هغه له ژور خپګان سره مخ وه، او فکر یې کاوه چې باید تسلیم شي. د ۲۰۲۴ کال په ډسمبر میاشت کې هما د بامیانو ولایتي روغتون ته لاړه. ډاکټرانو تر معاینې وروسته تشخیص کړه چې نوموړې ژور خپګان لري. هما وايي چې هره منظمه غونډه یې د درملنې لپاره کوچنی قدم و. "له داسې کس سره خبرې کول چې زما درد یې احساسوه، زما لپاره لوی توپیر رامنځته کړ" هغه وايي. " د لومړي ځل لپارما احساس کاوه چې یو څوک واقعاً زما خبرې اوري او زما ویره او اندیښنې شریکوي."

نور ولولئ

1 of 5

د ټولو کتل

خبرنامه

21 October 2025

دا اضافي مرسته به د روغتیا نړیوال سازمان سره مرسته وکړي تر څو د هېواد په کچه خپل بېړنی روغتیایي غبرګون پراخ کړي، په ځانګړي ډول به محرومو سیمو او راستنیدونکو ته د ژوند ژغورونکو خدماتو په رسولو تمرکز وکړي.د ۲۰۲۵ کال لپاره د افغانستان د بشري اړتیاوو او غبرګون پلان د شمیرو له مخې، شاوخوا ۱۴.۳ میلیونه وګړي د اړینو روغتیایي خدمتونو له محدود لاسرسي سره مخ دي، چې علتونه یې د خدماتو کم تمویل، د روغتیايي مرکزونو تړل کیدل، او د ښځینه روغتیايي کارکوونکو کمښت دي.پداسې حال کې چې افغانستان لا هم له ګڼو بشري ننګونو سره مخ دی، چې پکې طبیعي پېښې، بې ځایه کیدل او د ناروغیو خپرېدل شامل دي؛ د مور او ماشوم روغتیا، د ټراما خدمات، او د ناروغیو مخنیوی سملاسي لومړیتوبونه دي. د اروپایي ټولنې ملاتړ به د روغتیا نړیوال سازمان ته دا زمینه برابره کړي چې د سرویلانس ملاتړ ټیمونو د اعزام له لارې د ساري ناروغیو سرویلانس خدمتونه پیاوړې کړي، د طبي توکو رسولو کې غوره والی راولی، او د راستنېدونکو ستونزو ته د غبرګون په موخه د همغږۍ سیستم نور هم پیاوړی کړي.په افغانستان کې د روغتیا نړیوال سازمان استازي ډاکټر اېډوېن سېنیزا سلواډور د یادو بشري مرستو په اړه وویل: "د اروپایي ټولنې دا اضافي مرسته ډاډ رامنځ ته کوي چې هېڅوک شا ته نه پرېښودل کېږي، آن هغه څوک چې په لرې پرتو یا له کړکېچ سره مخ سیمو کې ژوند کوي. یاده مرسته دا اصل لا غښتلی کوي چې روغتیا ته لاسرسی امتیاز نه، حق دی." د اروپایي ټولنې له خوا تمویل شوې اصلي پروژه د روغتیایي خدمتونو یوه هراړخیزه کڅوړه وړاندې کوي، چې پکې د لومړنيو روغتیايي خدمتونو ۴۱ مرکزونه، د میندو د روغتیا ۴ روغتونونه، او د بېړنيو ټراما خدمتونو ۲ مرکزونه (په تورخم او سپین بولدک کې) شامل دي. دغه راز، نوموړې پروژه د حادې رواني روغتیا په ۴ وارډونو کې د رواني او ټولنیز ملاتړ خدمتونه او ۱۹ داخل بستر مرکزونو کې د سختې خوارځواکۍ درملنه چمتو کوي، او په کلیوالو سیمو کې د ښځینه روغتیايي کارکوونکو د کمښت د ستونزې حل کولو په موخه یې ۲۶ قابله ګانو لپاره د روزنې برنامه برابره کړې ده.د اروپايي اتحادیې د دې مرستو اړوند ډاکټر سلواډور زیاته کړه: "کله چې اګست میاشت کې د افغانستان ختیځ د زلزلې له امله وځپل شو او نږدې نیم میلیون وګړي یې اغیزمن کړل، د روغتیا نړیوال سازمان ټیم له لومړیو شیبو په سیمه کې حاضر و. د اروپایي ټولنې او نورو شریکانو د ملاتړ له برکته موږ وکولی شول چې اړمنو کسانو ته د ټراما خدمتونو د وړاندې کولو په موخه بېړني روغتیایي ټیمونه سیمو ته واستوو." همدارنګه په افغانستان کې د اروپایي ټولنې د بشري مرستو دفتر مشر فرانسیس ګومانس وویل: "موږ ژمن یو چې د افغانستان د روغتیا سیستم د زغم وړتیا پیاوړې کړو. د روغتیا نړیوال سازمان سره زموږ شراکت دا تضمینوي چې اړین روغتیایي خدمات هغو کسانو ته ورسېږي چې تر ټولو زیات یې اړتیا لري، په ځانګړي ډول هغو سیمو ته چې لرې پرتې، له طبیعي افتونو اغېزمنې، او یا هم د خدمتونو له کمښت سره مخ دي. دا ملاتړ د مور او ماشوم روغتیا، رواني روغتیا، ټراما خدمتونو، تغذیې او د ناروغیو د مخنیوي برخو ته لومړیتوب ورکوي."افغانستان کې د روغتیا نړیوال سازمان استازولي د اروپایي ټولنې د دوامدار ملاتړ مننه کوي، چې زموږ ژمنتیا لا غښتلې کوي تر څو له شریکانو او نورو بشري همکارانو سره د نږدې همکارۍ له لارې د هراړخیزو، همغږي شوو او حساب ورکوونکو روغتیایي خدمتونو وړاندې کولو ته دوام ورکړو. د رسنیو د معلوماتو لپاره:میرمن اجیال منصور السلطاني
د روغتیا نړیوال سازمان د اړیکو مشرهایمیل: sultanya@who.intمیرمن لیزا هسترتد معلوماتو سیمه ایزه مسئوله، آسیا/پسیفیک کې د اروپايي اتحادیې د بشري مرستو دفترایمیل: Lisa.Hastert@echofield.eu

نور ولولئ

1 of 5

خبرنامه

08 October 2025

په افغانستان کې د شري د ملي واکسين کمپاین په لومړۍ پړاو کې ۸.۹ میلیونه ماشومانو ته رسیدنه وشوه

شری د نړۍ له هغو ساري ناروغیو څخه ده چې ډېر ژر خپرېږي او د ماشومانو ترمنځ د واکسين‌مخنيوي وړ مړینو له اصلي لاملونو څخه شمېرل کېږي. په افغانستان کې، چېرته چې د معمول واکسين ته لاسرسی محدود دی او ماشومان د خوارځواکۍ په څیر له نورو ستونزو سره مخ دي، شری کولی شي د سینه بغل، ړوندوالی او حتی مرګ په څیر جدي روغتیایی پیچلتیاوې رامینځته کړي.په ۲۰۲۴ کال کې له ۹۳۰۰ څخه ډېرې د شري پېښې ثبت شوې وې، او تر اګست ۲۰۲۵ پورې ۸۵۰۰ نورې پېښې هم ثبت شوې دي. د ناروغۍ د خپرېدو پېښې هم ډېرې شوې، چې په ۲۰۲۳ کال کې له ۱۲۷ څخه په ۲۰۲۴ کال کې ۴۳۰ ته لوړې شوې دي. نږدې ۹۲ سلنه پېښې د ۱۰ کلونو څخه کم عمر لرونکو ماشومانو کې وې. د ملي واکسين کمپاین تر پیل مخکې، یوازې ۵۵ سلنه ماشومانو د سري شري لومړی دوز واکسين ترلاسه کړی و، او یوازې ۴۴ سلنه یې دویم دوز اخيستې وه. د واکسین د پوښښ دا تشې د ډېرو ماشومانو د نه خونديتوب لامل شوې وې، چې ناروغۍ ته یې د خپرېدو زمینه برابره کړې وه. افغانستان د شري له منځه وړلو ته ژمن دی. د واکسیناسیون هڅې او د معافیت لوړ پوښښ د دې هدف ترلاسه کولو، د ټولنو د ساتنې او په سیمه ایزه او د سرحدونو هاخوا د راتلونکو پیښو مخنیوي لپاره خورا مهم دي.په افغانستان کې د روغتيا نړيوال سازمان استازي ډاکټر اډوین سینیزا سالوادور، وویل:“شری یوه وژونکې خو مخنيوي وړ ناروغي ده، او په داسې هېواد کې لکه افغانستان، چې ډېر ماشومان پکې زیان‌منونکي دي، واکسين د ژوند یوه مهمه وسیله ده. د دې ملي کمپاین د لومړۍ پړاو بریالی بشپړیدل، د میلیونونو ماشومانو د ناروغۍ، معلولیت او مړینې څخه د خوندي ساتلو په لور یو مهم ګام دی. موږ د هغو روغتيايي کارکوونکو، رضاکارانو او شریکانو ژور منندوی یو چې ډېری وخت او په سختو شرایطو کې یې دا هڅه ممکنه کړې ده، د روغتیا نړیوال سازمان ژمن دی چې د افغانستان د روغتيايي نظام ملاتړ ته دوام ورکړي، ترڅو هېڅ ماشوم محروم پاتې نشي.”په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د ماشومانو صندوق (UNICEF) استازي، ډاکټر تاج‌الدین ایو والي، وویل:“په افغانستان کې هیڅ ماشوم باید د هغه ناروغۍ له امله مړ نشي چې موږ پوهیږو چې څنګه یې مخنیوی وکړو. شری نه یوازې یوه وژونکې ناروغي ده، بلکې د معافیت پوښښ او روغتیایي مساوات کې د تشو لپاره د خطر زنګ هم دی. د ناروغیو هره پېښه ښيي چې کوم ماشومان محروم پاتې شوي دي. د ملي کمپاین د لومړۍ پړاو بریا یو مهم پرمختګ دی، خو اوس باید تمرکز د معافیت تشو د بندولو او دا هڅه د معمول واکسين‌کولو برخه ګرځولو ته واړوو. د پیاوړو سیستمونو، عادلانه لاسرسي او نه ماتېدونکې ارادې سره، موږ کولی شو په افغانستان کې هر ماشوم د شري په څېر د مخنيوي وړ ناروغیو څخه خوندي وساتو.” دا دوه‌پړاویز ملي کمپاین داسې طرحه شوی چې لږ تر لږه ۹۵ سلنه پوښښ ترلاسه کړي، هغه ماشومان ومومي او واکسين کړي چې په تېرو پړاوونو کې پاتې شوي، او د اوږدمهاله خونديتوب لپاره د معمول معافیت خدمتونه پیاوړي کړي.د لومړۍ پړاو تر پای ته رسېدو وروسته، د روغتیا نړیوال سازمان، د ملګرو ملتونو د ماشومانو صندوق او شریکان له ملي روغتيايي چارواکو سره نږدې همغږي لري، ترڅو پرمختګونه تثبیت کړي او د کمپاین د دویم پړاو لپاره چمتووالی ونیسي، ترڅو هېڅ ماشوم محروم پاتې نشي.#د رسنیزو اړیکو لپاره:اجیال المنصور سلطانيپه افغانستان کې د روغتیا نړیوال سازمان د اړیکو مشرهبرېښنالیک: sultanya@who.int دانیل تیميپه افغانستان کې د ملګرو ملتونو د ماشومانو صندوق د اړیکو مشربرېښنالیک: dtimme@unicef.org

نور ولولئ

1 of 5

خبرنامه

08 September 2025

د روغتیا نړیوال سازمان له ۳۵ میټریک ټنو څخه زیات طبي توکي د افغانستان په ختیځ کې د زلزلې قربانیانو سره د مرستې لپاره کابل ته ورسیدل

دا تازه را رسېدلې محموله چې په دوبۍ کې د روغتیا نړیوال سازمان د نړیوالو بېړنیو حالاتو لوژستیک مرکز له لارې تنظیم شوې، د ټروما او بیړنیو جراحي کڅوړې، د بیړنیو روغتیايي غبرګون ګډې کڅوړې، د غیر ساري ناروغیو طبي کڅوړې او اړین درمل لري. دا توکي به د روانو اړتیاوو ارزونو وروسته په سختو ځپلو سیمو کې روغتیایی تاسیساتو او ګرځنده روغتیایی ټیمونو ته واستول شي. دا به ډاکټرانو او نرسانو ته وړتیا ورکړي چې بیړنۍ درملنه چمتو کړي، بیړني جراحي ترسره کړي او د ناروغۍ د خپریدو مخه ونیسي.زلزلې د کونړ، ننګرهار او لغمان ولایتونو په اوږدو کې پراخې ویجاړۍ رامنځته کړې، له ۲۲۰۰ څخه زیات کسان یې وژلي، ۳۶۰۰ یې ټپیان کړي، او نږدې ۶۸۰۰ کورونه یې له منځه وړي. لسګونه زره کورنۍ لا هم بې ځایه دي، ۲۰ روغتیايي مرکزونه زیانمن شوي، او راجع کوونکي روغتونونه لا هم له سلګونو ټپي ناروغانو سره مبارزه کوي. په افغانستان کې د روغتیا نړیوال سازمان استازي ، ډاکتر اډوین سینیزا سالواډور وویل: “د دې زلزلې له امله رامنځته شوې مرګ‌ژوبله او کړاوونه خورا ستر دي. دا اضافي طبي توکي د هغو کورنیو لپاره ژوند ژغورنکي دي چې هر څه یې له لاسه ورکړي، او د هغو روغتیايي کارکوونکو لپاره چې له ستونزو سره سره، لا هم نه ستړې کېدونکې هڅې کوي هیله بخښونکي دي. هره ورځ د ژوند ژغورلو لپاره مهمه ده، او په افغانستان کې د روغتیا نړیوال سازمان به له خپلو روغتیايي کاري شریکانو سره اوږه په اوږه کار وکړي، څو ډاډ ترلاسه شي چې اغېزمنو ټولنو ته اړین خدمات ورسېږي.”په افغانستان کې د روغتیا نړیوال سازمان د پېښې له لومړیو ساعتونو راهیسې په سیمه کېې فعاله شتون لري، ګرځنده روغتیايي ټیمونه، رواني ټولنیز ملاتړ، او د ناروغیو د څار سیستمونه یا سرویلانس یې ځای پر ځای کړي دي. دا نوي طبي توکي د دغو هڅو ملاتړ کوي او ډاډ ورکوي چې اړین روغتیايي خدمات د خلکو لپاره، په داسې وخت کې چې هغوی ورته تر ټولو ډېره اړتیا لري، دوام ومومي.د روغتیا نړیوال سازمان بیړني عملیات، د افغانستان بشري مرستندویه صندوق (AHF)، د اروپايي اتحادیې بشري مرستې، او نور په ګډون د تمویلونکو سخاوتمندانه ملاتړ له لارې ممکن شوي دي. د دوامدارو مرستو شتون به اړمنو کسانو ته د ژوند ژغورونکو خدمتونو د پراختیا او دوام لپاره حیاتي وي.

نور ولولئ

1 of 5

خبرنامه

25 August 2025

د روغتیا نړیوال سازمان (WHO) د روغتیايي خدمتونو د پیاوړتیا لپاره د ملګرو ملتونو د بشري مرستو د همغږۍ له دفتر ( OCHA) څخه مهم بشري ملاتړ ترلاسه کړ

له دې مرستې څخه، ۴.۹۸ میلیونه ډالره ځانګړې شوې بودیجه چې د CERF له خوا د کم تمویل شویو بیړنیو حالاتو پروګرام له لارې ورکړل شوې، د روغتیا نړیوال سازمان ته دا زمینه برابروي چې په ۱۳ ولایتونو کې ۴۲ لومړني روغتیايي مرکزونه (PHCs) فعال کړي، ۱۵ د څارنې ملاتړ ډلې یا سرویلانس ټیمونه (SSTs) ځای پر ځای کړي، او ۲۴۹ لومړني روغتیايي کټونه برابر او روغتیايي مرکزونو ته یې ورسوي. همداراز، د AHF له خوا ورکړل شوې ۱.۳۹ میلیونه ډالرو مرسته به ۶ فرعي روغتیايي مرکزونه، ۱۰ د څارنې ملاتړ ډلې یا سرویلانس ټیمونه ( SSTs)، او ۱۳ داخل بستر د تغذیې درملنې مرکزونه تمویل کړي، ترڅو په ۴ ولایتونو کې د شدیدې حادې خوارځواکۍ (SAM) له امله رنځېدونکو ماشومانو ته چې تر ټولو زیاته اړتیا ورته لري، ژوند ژغورونکي خدمات وړاندې شي. د CERF او AHF دا مرستې په داسې وخت کې ترسره کیږي چې د افغانستان روغتیايي سیستم له سخت فشار سره مخ دی، او نږدې له هرو درې کسانو څخه یو تن آن تر ټولو ابتدایي روغتیايي خدمتونو ته لاسرسی نه لري.په افغانستان کې د روغتیا نړیوا سازمان استازي ډاکټر اډوین سینیزا سلواډور د دغه ملاتړ په اړه وویل: “د روغتیا نړیوال سازمان د CERF او AHF له خوا د ورکړل شوې مرستې هرکلی کوي، چې له امله به یې د مخنیوي وړ مړینو مخنیوی وشي، د ناروغیو د خپرېدو پر وړاندې به زموږ د غبرګون وړتیا پیاوړې شي، او هغو زیان‌منونکو ټولنو ته به لاسرسی ومومو چې له لوړ خطر سره مخ دي، په ځانګړي ډول ښځې او ماشومان چې له اقتصادي او چاپېریالي کړکیچونو، جبري ستنېدنو او بې‌ځایه کېدو اغېزمن شوي دي. دا مرستې په افغانستان کې د روغتیا نړیوال سازمان ته دا توان ورکوي چې خپل خدمات پراخ کړي او ډېرو خلکو ته په ډېرو سیمو کې خدمتونه ورسوي.”ټاکل شوې چې دا ګډې پروژې به له ۷۴۷ زرو څخه زیاتو خلکو ته مستقیمه ګټه ورسوي، او د ناروغیو د خپرېدو د کنټرول د تدابیرو د ښه‌والي له لارې به ۲.۴ میلیونه نور وګړي په غیر مستقیمه توګه ترې ګټه ترلاسه کړي.په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د بشري چارو د همغږۍ دفتر (اوچا) مرستیالې مشرې کاترین کیري پدې اړه وویل: “د WHO فعالیتونه په افغانستان کې خورا مهم دي، چیرې چې CERF او AHF دواړو د دې ادارې د ژوند ژغورونکو مداخلو د پراخوالي زمینه برابره کړې. دا مهمې مرستې په داسې وخت کې ترسره کیږي چې بې‌ساري شمېر افغانان له ایران او پاکستان څخه بېرته راستنېږي، او د هېواد پراخې سیمې د سختې وچکالۍ له ګواښ سره مخ دي.”د CERF او AHF له خوا تمویل شوې پروژې به د افغانستان روغتیايي سیستم پیاوړی کړي، د زیان‌منونکو ټولنو لپاره به لومړني روغتیايي خدمتونه برابر کړي، د خوارځواکۍ له امله د رنځېدونکو ماشومانو لپاره به پر وخت درملنه یقیني کړي، او د ناروغیو د څارنې او خپرېدو پر وړاندې د غبرګون وړتیا به ښه کړي. دا مهم خدمتونه د ناروغیو د مخنیوي او د خلکو د ژوند ژغورلو لپاره دي، په ځانګړي ډول هغو ټولنو کې چې روغتیايي خدمتونو ته لاسرسی ډېر ستونزمن یا لرې وي.

نور ولولئ

1 of 5

خبرنامه

05 August 2025

د روغتیا نړیوال سازمان په افغانستان کې د روغتیا او بیړني غبرګون سیسټمونو د پیاوړتیا لپاره د اروپايي ټولنې د ۷ ملیونه یورو اضافي تمویل هرکلی کوي

دا تمویل د اروپايي اتحادیې او د روغتیا نړیوال سازمان د روانې همکارۍ یوه برخه ده، چې له امله یې افغانستان په پنځو سیمه‌ییزو انتاني روغتونونو کې د ۵۴ سلنه ښځینو په ګډون شاوخوا ۲۴۰۰۰۰ تنو خارج بستر ناروغانو ته مشورې ورکړل شوي، د ۵۴ سلنه ښځینو په ګډون له ۲۰۰۰۰ څخه زیاتو ناروغانو ته د داخل بستر خدمتونه وړاندې شوي، او ۵۲ سلنه ښځینو په ګډون له ۲۳۸۰ څخه زیاتو د جدي پاملرنې ناروغانو درملنه شوې ده. سربیره پردې، له ۲۸ زرو زیات له پنځو کلونو څخه کم عمر لرونکي ماشومان چې له شدیدې حاد خوارځواکۍ سره مخ ول د تغذیې په ۴۰ داخل بستر ځانګړو څانګو کې عاجله ژوند ژغورونکې پاملرنه ترلاسه کړې.دا اضافي مالي مرسته به د روغتیا نړیوال سازمان ته اجازه ورکړي چې د هیواد په کچه د ۲۸ عامه لابراتوارونو سره د دوامداره ملاتړ له لارې د تشخیص ظرفیت نور هم پیاوړی کړي، د ناروغیو سرویلانس او پر وخت موندلو سیسټمونه ښه کړي، او په ۶ سیمه ایزو مدغم شوو روغتونونو کې د ساري ناروغیو د ښه مدیریت ملاتړ وکړي. دا به د انتاناتو د مخنیوي او کنټرول کړنې هم پیاوړې کړي او له پیچلتیاوو سره مل خوارځواکو ماشومانو لپاره به په ۴۳ معالجوي تغذیي واحدونو کې د داخل بستر درملنه پراخه کړي. په افغانستان کې د روغتیا نړیوال سازمان استازي ډاکټر اډوین سینیزا سلواډور د خوست ولایت په متون ښار کې د عامې روغتیا ولایتي لابراتوار کې د اضافي مرستې د هرکلي په مراسمو کې وویل: "د اروپايي ټولنې دا ملاتړ په خورا مهم وخت کې ترسره شو." نوموړي زیاته کړه: "د افغانستان په بېلابېلو برخو کې لا هم ډېرې کورنۍ له ابتدايي پاملرنې بې برخې دي، په ځانګړې توګه د بیړنیو حالاتو پر مهال. له دې نوې مرستې سره، موږ کولی شو له خلکو سره خپل دوامداره ملاتړ ته دوام ورکړو، ډیرو خلکو ته ورسیږو، د ناروغیو خپریدو ته چټک ځواب ووایو او د روغتیایي کارمندانو ملاتړ وکړو چې هره ورځ ژوند ژغوري. دا یوازې مرسته نه ده، دا د ټولنو سره نږدې پاتې کېدل او د یو داسې روغتیايي سیسټم په جوړولو کې مرسته ده چې خلک پرې باور وکړي."د افغانستان لپاره د اروپايي ټولنې شارژدافیرې میرمن ویرونیکا بوسکوویچ پوهر زیاته کړه: "د روغتیا نړیوال سازمان سره د دې همکارۍ له لارې، موږ غواړو د ناروغیو د خپریدو او روغتیایي بیړنیو حالتونو د مخنیوي، کشف او ځواب ویلو لپاره د افغانستان وړتیاوې پیاوړې کړو. د مهاجرینو د راتګ د دوامداره زیاتوالي او د دې نه منل کیدونکي حقیقت سره چې ویروسونه هیڅ پولې نه لري، په افغانستان کې یو پیاوړی او ډیر اغیزمن روغتیایي امنیتي سیسټم د پولې هاخوا د خپریدو خطر کمولو او د خلکو روغتیا ساتنې لپاره یوه مهمه پانګونه ده."نوی تمویل به د روغتیا کاري ځواک ظرفیت لوړولو، په ملي روغتیا سیسټم کې د کلیدي دندو مدغم کولو او د وخت په تیریدو سره په بهرني ملاتړ باندې د تکیه کمولو له لارې د ملاتړ شوي ساري ناروغیو روغتونونو او تشخیصي لابراتوارونو تدریجي لیږد کې هم مرسته وکړي.د روغتیا نړیوال سازمان او اروپايي ټولنې پیاوړې همکاري به د دوی ګډ اهداف نور هم پیاوړي کړي ترڅو ډاډ ترلاسه کړي چې مهم روغتیایی خدمتونه شتون لري او اغیزمن دي، په ځانګړي توګه د بحران پر مهال، ددې ترڅنګ د افغانستان د خلکو لپاره یو دوامدار، د هېواد له خوا رهبري کېدونکی روغتیايي سیستم جوړ شي.

نور ولولئ

1 of 5

د ټولو کتل