ملګری ملتونه په افغانستان کښی

تلپاتې پرمختیايي اهداف د فقر د پای ته رسولو، د ځمکې د چاپیریال او اقلیم د ساتلو لپاره د عمل کولو یوه نړیواله غوښتنه او ډاډ ترلاسه کول دي چې خلک هرچیرې کولی شي له سولې او هوساینې څخه خوند واخلي. دا هغه اهداف دي چې ملګري ملتونه په افغانستان کې کار پرې کوي:

نور زده کړئ

خبرنامه

20 February 2024

کابل، د ۲۰۲۴ کال د فبرورۍ ۲۱مه: ملګرو ملتونو – نړیوال بانک، اروپايي ټولنې او د اسیا پراختیايي بانک په ګډه سره د افغانستان د هرات ولایت لپاره چې د زلزلې له امله په اکتوبر ۲۰۲۳کې زیانمن شوی، له طبیعي پېښو وروسته د اړتیاوو د ارزونې (PDNA) هر اړخیز راپور خپور کړ. دا راپور د ناورین کچه په ګوته کوي: تر ۲۱۷ میلیون ډالرو پورې مستقیم فزیکي زیان او د ۷۸.۹ میلیون ډالرو نور زیان. دا ارزونه په ولایت کې د اساسي بنسټونو د بیارغونې لپاره د ۴۰۲.۹ میلیون ډالرو بیړنۍ اړتیا غوښتنه کوي.کور جوړونه، تر ټولو ډېر ځپل شوی سکټور، چې د بیا رغونې 41 سلنه جوړوی (۱۶۴.۴ ملیون ډالر). دې زلزلې ۴۹۵۷۸ کورونه زیانمن کړي چې له دې جملې څخه ۱۳۵۱۶ په بشپړه توګه ویجاړ شوي دي. ښوونه او روزنه دوهم ډیر اغیزمن شوی سکتور دی او دا مهال ۱۸۰.۰۰۰ زده کونکي او ۴.۳۹۰ ښوونکي له ستونزو سره مخ دي. د کرنې سکتور، چې په اغیزمنو سیمو کې د ډیری دندې او عاید منبع ده، د پام وړ ناکامۍ سره مخ شوي.د اکتوبر په اوومه، یولسمه او پنځلسمه د زلزلو لړۍ کې له ۱.۵۰۰ څخه ډیر مړه او له ۲.۶۰۰څخه ډیر ټپیان شول. دا ارزونه، د UNDP په تخنیکي مشرۍ، په هرات کې د زلزلې د ویجاړونکو اغیزو هر اړخیز تحلیل وړاندې کوي. په ارزونه کې نهه ولسوالۍ شاملې دي چې شاوخوا ۲.۲ میلیونه نفوس لري. دا په ګوته کوي چې له ۲۷۵.۰۰۰ څخه ډیر خلک اغیزمن شوي. په دوی کې ۱۷۳۵۸ حامله میرمنې، ۱۷۱۴۶ ماشومان، ۳۹۷۶ سخت معیوبیت لرونکي، ۳۲۰۷ د لوړو عمر لرونکی کورنی، د ۶،۸۰۶ کورنیو چې مشري ښځې کوي، ۳۱۷۶ تنه په مزمنو ناروغیو اخته او ۱۴۷۰۰۰ د ۱۸ کلونو څخه کم عمر لرونکي ماشومان دي. د هرات، انجیل او زنده جان ولسوالۍ تر ټولو سخت ځپل شوي، چې لرۍ پرتې سیمې او زیان منونکې ټولنې تر ټولو زیات زیانمن شوي دي.د زیانونو، او بیارغونې اړتیاو ارزولو سربیره، دا ارزونه د پراخو لویو اقتصادي او بشري اغیزو ارزونه هم ترسره کوي او د هراړخیز بیارغونې چوکاټ لپاره اصول وړاندیز کوي. دا د دوامداره پراخې بې وزلۍ، ورو اقتصادي بیا رغونې، د کار کمښت، د بانکدارۍ سکټور بې ثباتي، په رواني روغتیا او هوساینې ناوړه اغیزې، او د اقلیم زیانمنتیا په اړه خبرداری ورکوي چې د افغانستان روانې اقتصادي ننګونې لاپسې زیاتوي.د هرات زلزلې زیان منونکې ټولنې چې په یو وخت کې د څو ټکانونو سره د مقابلې لپاره محدود مقاومت درلود اغیزمنې کړې. دا ولایت په افغانستان کې یو له هغو سیمو څخه دی چې د داخلي بې ځایه شویو (IDPs) ترټولو لوړه شمېره لري. د جګړو او وچکالۍ له امله بې ځایه کیدنه، خدماتو، ځمکې او سرپناه ته لاسرسۍ ډېر اغیزمن کړی او د غیر صحي لارو چارو خپلولو لامل شوي. دې ناورین د خدماتو ناکافي کچه چې د زلزلې له وړاندی شتون درلود، نوره هم زیاته کړې.زلزلې د جنسیت پر بنسټ ننګونې لاپسې زیاتې کړې، چې د ښځو په مشرۍ سوداګری یې سخته زیانمنه کړي - نږدې ۶۰-۷۰٪ زیانمن شوي او یوازې ۱۰٪ یې بیا کار پیل کړی. دې کار د هغو ښځو او نجونو وضعیت نور هم اغیزمن کړی چې اوس مهال د سختو محدودیتونو سره مخ دي، دوی د ورځني او عامه ژوند له ډیرو برخو څخه محروم او کار او تعلیم ته لاسرسی نه لري.دا راپور په هرات کې د ناورین په وړاندې د چمتووالي او غبرګون په برخه کې د پام وړ نیمګړتیاوې په ګوته کوي، په ځانګړې توګه په کلیوالو سیمو کې چې د زلزلې په وړاندې د نه مقاومت لرونکي کورونو لرل. په ښځو باندې غیر متناسب اغیزه (د ښځو د مړینې کچه ۵۸٪) د جنسیت پر بنسټ ځواب ویونکي نوښتونو او د نفوس د بیلابیلو برخو لپاره د مناسب ملاتړ اړتیا په ګوته کوي. مخ پر وړاندې لارهPDNA د سمدستي بشري مرستو څخه اوږدمهاله بیارغونې ته د لیږد په جدي اړتیا ټینګار کوي. د بیا رغونې ستراتیژی باید د ټولنې مقاومت رامنځته کولو، د خدماتو بیا رغونه، د زلزلې څخه خوندي کورونو جوړول، د معیشت برابرول، ټولنیز خوندیتوب، او لومړنیو خدماتو ته لاسرسی په ځانګړې توګه د ډیرو اغیزمنو کورنیو لپاره لومړیتوب ورکړي. PDNA د ښه بیرته جوړولو د اصولو ملاتړ کوي، د ښځو په ځواکمنتیا، د ناورین د خطرونو کمول او د اقلیم د بدلون په مقاومت باندی ټینګار کوي."د ملګرو ملتونو او شریکانو په توګه، موږ په دې سختو وختونو کې د افغانستان له خلکو سره ولاړ یو. د PDNA موندنې د هرات په سیمه کې د زلزلې ژورې اغیزې په ګوته کوي. موږ ژمن یو چې نه یوازې سمدستي اړتیاوو ته ځواب ووایو بلکې د زلزلې له امله د اغیزمنو شویو خلکو لپاره د دوامداره او بنسټیزی بیا رغونې ډاډ ترلاسه کړو. دا تراژیدي یو فرصت وړاندې کوي چې پیاوړې، ټول شموله، او غښتلی ټولنی بیا جوړي کړو. PDNA د بیارغونې لپاره یوه طرحه وړاندې کوي چې موخه یې په افغانستان کې د ډیرو اغیزمنو شویو خلکو لپاره د ښه راتلونکي جوړول دي". اندریکا راټواټ، د عمومي منشي، د استوګنې او بشردوستانه همغږي کوونکي د ځانګړې استازې مرستیال.دا د ۲۰۲۱ د اګست څخه وروسته د څو ادارو ګډ لومړنی ارزونه د ناورین ځپلو ټولنو اړتیاو ته د رسیدو او د دوی د بیارغونې ملاتړ لپاره نړیوال هوډ څرګندوي. دا ارزونه په اکتوبر ۲۰۲۳ کې پیل شوې - د ساحې معلومات، په عامه توګه موجود معلوماتو او د ریموټ تحليل په اساس جوړ شوی.د PDNA شریکان هیله لري چې دا ارزونه به د ناورین اړوند اړتیاو په اړه کلیدي فعالینو ته خبر ورکولو کې مرسته وکړي او د ملي او نړیوالو غبرګون هڅو ته وده ورکړي چې په وخت سره د بیا رغونې لپاره ملاتړ جلب کړي. د اسیا پراختیايي بانک، اروپايي ټولنه، ملګري ملتونه او نړیوال بانک د افغانستان له خلکو سره د مرستې په برخه کې په خپلو ژمنو ولاړ دي او د ډېرو زیانمنو شویو، په تېره بیا د ښځو او نجونو لپاره د غښتلی بیا رغونې ډاډ ورکوي. د تخنیکي پوښتنو لپاره، مهرباني وکړئ د لوئس فرانسسکو تایس سانتا کروز سره اړیکه ونیسئ: luis.francisco.thais@undp.orgد مخابراتو او رسنیو پوښتنو لپاره، مهرباني وکړئ د مونسه رشید سره اړیکه ونیسئ: munisa.rashid@undp.org د راپور لینک په انګلیسي ژبه: Post-Disaster Needs Assessment (PDNA)

نور ولولئ

1 of 5

خپرونه

20 February 2024

Herat Earthquakes 2023 Post-Disaster Needs Assessment

The United Nations – together with the World Bank, the European Union, and the Asian Development Bank - has released a comprehensive Post-Disaster Needs Assessment (PDNA) report for Afghanistan's Herat Province, hit by devastating earthquakes in October 2023. The report highlights the scale of the disaster: direct physical damage up to US$ 217 million and losses reaching US$ 78.9 million. The assessment underscores an urgent need for US$ 402.9 million to support the critical recovery and reconstruction efforts in the province. Besides assessing damage, losses, and recovery and reconstruction needs, the assessment evaluates broader macro-economic and human impacts and proposes principles for a comprehensive recovery and reconstruction framework. It cautions about persistent widespread poverty, slow economic recovery, job scarcity, banking sector instability, adverse impact on mental health and wellbeing, and climate vulnerability, exacerbating Afghanistan's ongoing economic challenges. The PDNA emphasizes the critical need to transition from immediate humanitarian aid to long-term recovery. Recovery strategies should prioritize building community resilience, service restoration, earthquake-safe housing, livelihoods options, social protection, and access to basic services, especially for the most affected families. The PDNA supports principles of building back better, emphasising women's empowerment and reducing disaster risks and enhancing climate resilience. This first-of-its-kind, multi-partner joint assessment since August 2021 showcases an international resolve to address the needs of disaster-affected communities and support their recovery. The assessment – launched in October 2023 – relied on field data, publicly available information, and remote sensing analytics.

نور ولولئ

1 of 5

خپرونه

02 July 2023

United Nations Strategic Framework for Afghanistan

The past several years have been extremely challenging for the people of Afghanistan. Already suffering from decades of conflict and instability, Afghanistan’s human rights, governance, humanitarian, and development situations deteriorated sharply after the Taliban takeover in August 2021. This transition impacted not only the political and security situations but also had particularly severe implications for human rights, gender equality, and women’s empowerment. The country’s economy contracted by about 30 per cent between 2020 and 2022. With 24.4 million people in need of humanitarian assistance and more than 9 in 10 living in poverty, the country is in the midst of a crisis on an unprecedented scale. The United Nations and its partners recognize that humanitarian aid alone will not be enough to sustainably address the large-scale and increasing human suffering of the Afghan people in the medium and long term. As such, humanitarian efforts should be complemented and reinforced with interventions addressing basic human needs that aim to reduce the humanitarian caseload over time and support Afghans, particularly women, girls, and other vulnerable groups, to a) build resilience to shocks, b) sustain livelihoods, c) protect human rights and fundamental freedoms, d) strengthen social cohesion and build social capital, and e) preserve hard-won development gains achieved over the past two decades, including with regard to service delivery. This approach is also important for the identification and achievement of durable solutions to displacement caused by conflict, climate change, and sudden onset natural disasters. In close consultations with our Member States, partners, and stakeholders, the United Nations Country Team (UNCT) has identified three complementary and mutually reinforcing joint priorities as it supports the basic human needs of the Afghan people. Priority 1: Sustained Essential Services Priority 2: Economic Opportunities and Resilient Livelihoods Priority 3: Social Cohesion, Inclusion, Gender Equality, Human Rights, and Rule of Law With the Humanitarian Country Team, the UNCT has also agreed on two collective outcomes: to 1) reduce food insecurity and 2) reduce maternal and child mortality rates. Partners across the humanitarian-development-peace nexus have agreed to work together toward these outcomes. The United Nations Strategic Framework for Afghanistan articulates the UN’s approach to addressing basic human needs in Afghanistan. Anchored in the principle of leaving no one behind, the UN Strategic Framework prioritizes the needs and rights of those most vulnerable and marginalized, including women and girls, children and youth, internally displaced persons, returnees, refugees, ethnic and religious minorities, geographically isolated communities, sexual and gender minorities, the Kuchi community, persons with disabilities, human rights defenders, people who use drugs, and people living with and affected by HIV. This Strategic Framework is an offer of assistance to the people of Afghanistan. Whether the UN can implement this framework depends in part on external factors, most notably on actions by the de facto authorities and on donor support. The UN expects to be deeply engaged in maintaining and expanding the access and operational space necessary for implementation.

نور ولولئ

1 of 5

خپرونه

24 October 2022

BRIEF NO. 1: MEDIA RESTRICTIONS AND THE IMPLICATIONS FOR GENDER EQUALITY IN AFGHANISTAN

SUMMARY After nearly 20 years of international investment and successful efforts to build a diverse media landscape and strengthen journalism standards, the Afghan media sector has fundamentally changed for the worse since the Taliban (also referred herein to as the de facto authorities) takeover on 15 August 2021. Before mid-August 2021, dedicated initiatives and investment focused on increasing the number of women working in the media across a diversity of roles, training and equipping them with valuable skills and expertise, as well as a substantive focus on women’s rights and gender equality in the media content, including on how gender inequality is a driver of conflict. The Taliban has sought to bring the Afghan media under its control, prohibiting broadcasts and publications that criticize Taliban rule and/or are incompatible with the group’s interpretation of Islamic and Afghan values. There is no universal experience across the changed media environment, as the level of subnational variation is notable. The position of individual de facto leaders on media freedom varies according to their personal viewpoints and relationship to the media in the past, and their perception of the value of media to extend the credibility and authority of the Taliban in the eyes of the target audience. Despite subnational variations, nationwide trends are becoming increasingly discernible, clear and solidified. Although in some cases the level of discretion may be higher, rules and practices are consistent and congruent – continuous harassment, attacks, and detention of journalists, the requirement for women journalists to cover their face when on air, and various tactics which combined lead to self-censorship and exclusion of women from the media. This indicates a systematic and coherent effort to muzzle the media and exclude women – their faces, perspectives, and experiences – from public spaces. Afghans across the country have grown to rely on television, radio, and other forms of media for information on a wide range of concerns. For some Afghans, including those now outside the country, social media – especially Facebook – has become an alternative media platform. However, without reliable, diverse, and independent media, all Afghans are denied access to information and plurality of opinions and ideas.

نور ولولئ

1 of 5

کیسه

13 March 2024

پر افغان میرمنو پانګونه تر بل هر وخت خورا اړینه

د افغانستان خلک په دې وروستیو کلونو کې په فوق العاده ډول له خورا ستونزمن حالت سره مخ شوي. له طبیعي ناورینونو او د اقلیم بدلون له اغېزو سره ملې د لسیزو جګړې سخت کړاو رامنځ ته کړی – په ځانګړي ډول د ښځو لپاره چې حقونه یې په پراخه کچه سلب شوي دي. د ملګرو ملتونو د میشت همغږي کوونکي په توګه او په ساحه کې د ملګرو ملتونو د ټیم په استازیتوب په افغانستان کې د میرمنو لپاره د پانګونو پر غښتلي کولو د خپل تمرکز د ساتلو ژمنه يو ځل بیا تازه کوم. په افغانستان کې د یوه واحد په څېر د خدمتونو وړاندې کول: ځانګړی وجهي صندوقد ۲۰۲۱ کال په اکتوبر کې، ملګرو ملتونو د افغانستان لپاره ځانګړی وجهي صندوق (STFA) رامنځ ته کړ. د میشت همغږي کوونکي په مشرتابه د دغه وجهي صندوق موخه په ټول هیواد کې د بیړنیو انساني اړتیاوو تامینول دي، په داسې حال کې د روانو بشري هڅو بشپړوونکی ګڼل کېږي. د منابعو په راغونډولو سره، دغه صندوق په مستقیم ډول تر ټولو زیات د زیانمنیدونکو افغانانو لاس نیوی کوي او په فعال ډول د ښځو د حقونو دفاع کوي. یاد وجهي صندوق له تاسیس راهیسې د سازمان ترمنځ د ګډ عمل یوه غښتلې وسیله ګڼل کېږي. دغه صندوق د ملګرو ملتونو د ۱۷ بیلابیلو ادارو، وجهي صندوقونو او پروګرامونو مختلف ځواکونه سره یو ځای کوي چې موږ ته په همغږي ډول د کار کولو زمینه برابروي. وجهي صندوق له اړینو خدمتونو نیولې تر معیشتونو او د خطر تر مدیریت پورې جامع ځایي حل لارې لا زیاتوي. دغه صندوق د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د ستراتیژیک چوکاټ ۲۰۲۳-۲۰۲۵ سره سم د پروګرامونو ملاتړ کوي، چې موخه یې د خلکو په ژوندانه کې د حقیقي توپیر رامنځ ته کول دي. د میشت همغږي کوونکی په توګه، زما دفتر او زه د دغې توحید شوې هڅې پر مخ وړلو کې خورا مهم رول لوبوو، چې د هغه ګډ پلان پر بنسټ ده چې په ستراتیژيک چوکاټ کې په ګوته شوی دی. د افغانستان د بشري مرستو له وجهي صندوق سره یو ځای د بشري مرستو د همغږي کوونکي په توګه زما په رول کې، موږ خپلې سرچینې سره راغونډوو چې د خورا اړمنو افغانانو لاس نیوی وکړو، د نا اړین تکرار مخه ونیسو او خپل اغیز تر ټولو لوړې کچې ته ورسوو. زموږ تګلاره داسې طرحه شوې چې په افغانستان کې په دوامدار ډول له بدلیدونکي وضعیت سره انعطاف منونکې او برابره وي. پر ښځو او نجونو تمرکزپه افغانستان کې د ملګرو ملتونو ټیم دغه وجهي صندوق د یوې داسې تګلارې په خپلولو سره کومه چې ښځې د د مثبت بدلون د استازو په څېر غښتلې کوي پیچلو موضوعګانو، په دقیق ډول په هیوادونو کې د ښځو او انجونو لپاره سختو محدودیتونو ته د رسیدګۍ په پار کاروي. جنسیتي برابرښت زموږ د کار په مرکزیت کې ځای لري. له هغو نا اټکل شویو ننګونو سره چې افغان ښځې او نجونې ورسره مخ دي، موږ "د ښځو له خوا، د ښځو لپاره" تګلار تعقیبوو – چې د ښځو په مشرۍ نوښتونه لومړیتوب بندي کوي او هغوي ته د بریا او ودې لارې چارې برابروي. له ۲۰۲۱ کال راهیسې، دغه وجهي صندوق په ټول افغانستان کې له ۱.۶۷ میلیونو زیاتو ښځو سره مرسته کړې. د مثال په ډول، نوموړي وجهي صندوق له ۹۰ څخه د زیاتو د کورنۍ روغتیایي خونو – د ټولنیزو روغتیایي مرکزونو د رامنځ ته کیدو لپاره زمینه برابره کړې چې پر ځایي قابله ګانو سمبال دي او یادې قابلې د زېږون، رواني او ماشومانو د روغتیا په برخو کې اړین خدمتونه وړاندې کوي. دغو خدمتونو ته لاس رسی ښځو ته پر خپلې روغتیا، د هغوي پر ژوند او د هغوي پر راتلونکې لا زیات کنترول برابروي.
تر روغتیا ها خوا، وجهي صندوق د زده کړو په برخه کې هم مرسته کوي. د افغانستان د ښځینه د لیک لوست کچه په اندېښمنوونکي ډول ۲۳ سلنه ده – چې په کلیوالي سیمو کې تر دې هم ښکته ده. له دې سره د مبارزې په پار، وجهي صندوق هغه ځایي پروګرامونه توانمند کوي کوم چې د لیک لوست زده کړې، حرفه/مسلک او د عاید رامنځ ته کوونکي مختلف مهارتونه تدریسوي. دغه نوښتونه فرصتونه زیږوي، روغتیا ښه کوي او په ټولنه کې د خطرونو په مدیریت کې مرسته کوي. څرنګه چې د ښځو لپاره اقتصادي خپلواکي خورا مهمه ده، وجهي صندوق د ښځو په ملکیت کوچني او د منځنۍ کچې تشبثات په نښه کوي. پانګې، مهارتونو، بازارونو ته د لاس رسي په درلودلو سره ښځینه سوداګرې وده کولی شي. سره له دې چې د استخدام فرصتونه محدود شوي، د ښځو په مشرۍ کارو بارونه د کورنیو د اړتیاوو په تامینولو او د عمومي اقتصاد په پیاوړي کولو کې مرسته کوي. د یادونې وړ ده چې د وجهي صندوق له خوا د کوچنۍ او منځنۍ کچې له ۷۰ سلنې زیات مرسته شوي تشبثات په ښځو پورې اړه لري، چې د مستقیمې پانګونې د اغیز ثبوت ګڼل کېږي. دا له ۳۲۰۰ د زیاتو تشبثاتو ښودنه کوي چې د بقاء لپاره یا د عملیاتو د پراخولو او د ښځو په ګډون په خپلو ټولنو کې د زیاتو خلکو د ګمارلو جوګه وو. د نورې نړۍ په څېر، طبیعي ناورینونو افغانستان په سخت ډول اغیزمن کړی، چې په نامتناسب ډول ښځې اغېزمنوي. وجهي صندوق د اقلیم-مقاومو زیربناوو لکه د اوبو سیستمونو، روغتیايي مرکزونو او سرپناوو سره مرسته کوي، چې هلته ښځې د پرېکړې کولو په سر کې ځای لري څو ډاډ ترلاسه شي چې د هغوي اړتیاوو ته لومړیتوب ورکړل شوی.د دروازو پرانیستل، پر ننګونو برلاسي کېدلپه افغانستان کې د ملګرو ملتونو کار له ننګونو سره مل دی، په ځانګړي ډول له هغو محدودیتونو سره چې په ځایي او نړیوالو نا دولتي ادارو کې د ښځو نقشونه اغیزمنوي. خو موږ پر خپلو ژمنو ولاړ یو. کله چې موږ خپلې کړنلارې خپلوو، موږ د نه تبعیض او د خپل هیواد په پرمختګ کې د ښځو د هدفمنې ښکیلتیا پر اساسي اصولو معامله نه کوو. د ښځو په مشرۍ سازمانونه لکه نا دولتي ادارې، د کوچنۍ او منځنۍ کچې تشبثات او داسې نور د ښځو او نجونو د ګډون، مشرتابه او اړین خدمتونه په تېره بیا د افغانستان په څېر شرایطو کې، خورا مهم دي. نو له دې امله په ۲۰۲۴-۲۰۲۵ کې د وجهي صندوق لپاره اصلي لومړیتوب د دغو سازمانونو د ملاتړ له لارې د ښځو په ځواکمنتیا کې لا زیاته پانګونه ده. زموږ په تمرکز کې د داخلي بېځایه شویو وګړو او بېرته راستنېدونکو لپاره اوږد مهاله حل لارې او د افغانستان په لویدیځ کې د زلزله ځپلو لپاره مرسته شامل دي. پایداره پرمختیایي موخو لپاره زموږ ژمنتیا ثابته ده، په ځانګړي ډول د دې په یادولو سره چې پر ښځو او نجونو پانګونه په ټولو اهدافو کې د لاسته راوړنو په لوړولو کې چټکوونکی رول لوبوي. ځانګړي وجهي صندوق په ډاګه کوي چې څرنګه د میشت همغږي کوونکي دفتر بیړنیو او اوږد مهالو اړتیاوو ته رسیدګي کوي په داسې حال کې چې د سولې جوړونې د هڅو ملاتړ کوي. دا دواړه بیړنۍ مرسته او هغه اوږدمهاله حل لارې وړاندې کوي چې پخپله د ټولنو له خوا په ګوته شوي. سره له دې چې پرمختګ شوی، موږ باید پر ښځو پانګونې زیاتې کړو، څرنګه چې له بده مرغه د مرستندویانو ملاتړ راکمیدونکی جریان په ډاګه کوي. زه هره ورځ د افغانانو له زړورتیا الهام اخلم، په تېره بیا له هغو ښځو چې د یوې ښې راتلونکې لپاره نه ستړي کیدونکې مبارزه کوي. ملګري ملتونه پر خپلې دې ژمنې ولاړ دي څو ډاډ رامنځته کړي چې افغان ښځې او نجونې کولی شي په بشپړ ډول خپل حقونه ترلاسه کړي. نړۍ باید له دوی سره ودریږي.دغه بلاګ د ملګرو ملتونو د ځانګړي استازې د مرستیال، په افغانستان کې د میشت همغږي کوونکي او د بشري مرستو د همغږي کوونکي ښاغلي انډریکا راتوات له خوا لیکل شوی

نور ولولئ

1 of 5

کیسه

13 December 2023

د مرستې د حقیقت او روڼتیا څرګندول: په افغانستان کې د ملګرو ملتونو او سیمه ییزو رسنیو ملګرتیا

ملګري ملتونه په افغانستان کې د مهمو خدمتونو د وړاندې کولو، د اقتصادي فرصتونو د رامنځته کولو، د جنسیتي برابرۍ د ودې، د بشري حقونو د ساتنې او د بشري مرستو د برابرولو په برخه کې ژمن دي. لکه څنګه چې ملګرو ملتونو د افغانانو لپاره خپل ملاتړ زیات کړ، د سازمان په اړه ناسم معلومات او بې بنسټه نیوکې پیل شوې. د نن ورځې ډیجیټل دور کې، غلط معلومات په چټکۍ سره تبلیغ کولی شي، د ګډوډۍ او باور له منځه وړلو لامل کیږي. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د استوګنې د همغږۍ دفتر د ناسمو داستانونو پر وړاندې د مبارزې اهمیت درک کړ او د سیمه ییزو رسنیو او ژورنالیستانو سره یې په ګډو ساحوي ماموریتونو پیل وکړ ترڅو د افغانانو په ورځني ژوند کې د ملګرو ملتونو د کار اغیزې روښانه کړي. افغانستان شاوخوا ۴۳ میلیونه نفوس لري، چې له نیمایي څخه کم یې په ټولنیزو رسنیو کې په فعاله توګه بوخت دي. د دې په پام کې نیولو سره چې د ملګرو ملتونو د پروګرامونو په اړه ډیر معلومات آنلاین خپریږي، د پراخو افغانانو سره نښلول د پام وړ ننګونه ده. په هرصورت، په افغانستان کې نږدې هره کورنۍ یو تلویزیون یا لږ تر لږه راډیو لري. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د استوګنې د همغږۍ دفتر د رسنیو د دغه وضعیت په درک کولو سره، د سیمه ییزو راډیوګانو او ټلویزیونونو سره د همکارۍ ستراتیژیک پریکړه وکړه. په دې ملګرتیا کې د ملګرو ملتونو د پروژې مختلفو ساحو ته د ګډو ساحوي لیدنو ترسره کول، د رسنیو استازو او ژورنالیستانو ته د ملګرو ملتونو د مرستو څخه ګټه اخیستونکو سره د اړیکو لپاره د مستقیم لاسرسي اسانتیا شامله وه. په پایله کې، دا طریقه د مختلفو رسنیو چینلونو له لارې ټولنې ته د ملګرو ملتونو د فعالیتونو په اړه د معلوماتو کره، دقیق او حقیقي لیږد یقیني کوي. د نومبر په لومړیو کې، ډیری افغانان چې له پاکستان څخه راستانه شوي، ځانونه په سختو شرایطو کې وموندل، چې په افغانستان کې یې بشري ننګونې نورې هم زیاتې کړې. د ملګرو ملتونو ادارو د راستنیدونکو لپاره د بشردوستانه خدماتو د پوهاوي لوړولو لپاره سرحدي سیمې ته د رسنیو لیدنې همغږي او اسانتیاوې برابرې کړې. په ټوله کې 10 سیمه ایزو رسنیو په دې ساحه کې په فعاله توګه برخه اخیستې وه، د ملګرو ملتونو د بشردوستانه هڅو په اړه د ښه پوهیدو لپاره مستقیم لاسرسی ترلاسه کړ. په ورته وخت کې، محلي رسنیو لکه طلوع نیوز، آریانا نیوز، پژواک خبري اژانس، او کلید رسنیو لومړی لاس معلوماتو، کره حقایقو او اړوندو شخصیتونو ته مستقیم لاسرسی موندلی. دې لاسرسي دوی ته دا توان ورکړ چې راستنیدونکو ته د پام وړ بشري مرستې مستند انځور وړاندې کړي، په ځانګړې توګه د ښځو او ماشومانو په اړه چې د راستنیدونکو د قضیې 80 سلنه جوړوي. د رسنیو د همکارۍ ځواک د افغانستان د شمالي ولایت بلخ څخه یو خبریال څرګنده کړه: "دا د ملګرو ملتونو سره زما لومړی ګډ ساحوي ماموریت و چې زما د ځایی لیدونکو لپاره چمتو شوی راپور ترتیبولو ته وقف شوی و." د تجربې په انعکاس کې، د هغه یو ژورنالیست همکار یادونه وکړه "دا فرصت د پروژې سایټونو ته یو ځانګړی نظر وړاندې کړ، موږ ته یې دا توان راکړ چې د ملګرو ملتونو د بشردوستانه خدماتو د پام وړ اغیزو په اړه په لومړي سر کې راپور ورکړو. دا ډول همغږي هڅې معلوماتو ته د لاسرسي د ښه کولو لپاره ارزښتناکه دي، او موږ په راتلونکي کې د دوامداره همکارۍ هیله لرو." په افغانستان کې ملګري ملتونه د خپلو مرستو په هڅو کې د روڼتیا او حساب ورکونې د ساتلو لپاره ژمن دي، چې موخه یې د رسنیو د مسؤولیت د ودې او د افغانانو په ژوند کې رغنده نفوذ رامنځته کول دي. تایید شوي او باوري معلوماتو ته د لاسرسي ډاډ ترلاسه کول یو بنسټیز حق دی، او د رسنیو سره ګډې هڅې د عامه پوهاوي په پیاوړي کولو کې مهم رول لوبوي پداسې حال کې چې د غلطو او ناسمو معلوماتو خپرولو کمولو کې. دا ډول همغږي شوي نوښتونه د داسې چاپیریال په وده کې خورا مهم دي چیرې چې دقیق معلومات شتون لري، ګټه اخیستونکي ځواکوي چې خپله کیسه بیان کړي او همدارنګه د حقیقي بصیرت سره افغان ټولنه د بشردوستانه هڅو باور رامینځته کړي

نور ولولئ

1 of 5

کیسه

15 August 2022

واک ته د طالبانو له رسیدو یو کال وروسته: موږ نشو کولی د افغانستان راتلونکی له پامه وغورځوو او ورته شا کړو

یو کال وړاندې، د طالبانو د واکمنۍ له رامنځ ته کیدو څو ورځې مخکې، د افغانستان په شمال د کندوز په ولایت کې له یوې یتیم خانې د لیدنې پرمهال مې له یوې ځوانې نجلۍ سره خبرې وکړې چې یوه ورځ وړاندې یې د افغان امنیتي ځواکونو او طالبانو ترمنځ د سختې جګړې له امله خپله ټوله کورنۍ له لاسه ورکړې وه او د دې خبر په اورېدو مې زړه مات شو. که څه هم هغه د ملګرو ملتونو په مرسته او ملاتړ له هر ډول خطره خوندي او خوراکي توکو، سرپناه او نورو اړینو اړتیاوو ته یې لاس رسی درلود، خو زه وپوهیدم چې د هغه او په ټول افغانستان کې د نورو زیانمنو ماشومانو اړتیاوې تر دې زیاتې او هغه ستونزې چې دوی په خپلو ټولنو کې ورسره مخامخ دي، ډیرې پیچلې دي. د یو کال په تیریدوسره، دغه ننګونې په څرګنده توګه زیاتې شوي او د هغې نجلۍ په ګډون چې ما تیر کال په کندوز کې ولیدله د ټولو ماشومانو لپاره د یوه خوندي راتلونکي د رامنځ ته کولو په برخه کی زموږ هڅې لانورې جدي شوې دي. له تیر اوړي راهیسې، کله چې طالبان د کابل پر لور پرمخ روان وو، له لوږې نیولی بیا تر اوږدمهالې بې وزلۍ پورې د ډیرو منفي پدیدو کچه مخ په ډیریدو ده چې له دې ستونزو سره د افغانستان د خلکو مبارزه یې لا ډیره ستونزمنه کړې ده. دامهال د هېواد نیمايي نفوس د فقر تر کرښې لاندې ژوند کوي. نږدې ۲۳ میلیونه وګړي د خوړو خوندیتوب نه لري، ډېر یې د خوړو له سخت کمښت سره مخامخ دي او له ۲ میلیونو ډېر ماشومان له خوارځواکۍ څخه کړیږي. د ۲۰۲۲ کال د جون په میاشت کې د ۵.۹ درجې په کچه یوې زلزلې د افغانستان مرکزي سیمې ولړزولې، چې تر ۱۰۰۰ زیات کسان یې ووژل او له وړاندې زیانمنونکې ټولنې یې له جدي ستونزو سره مخامخ کړې. زه په ځانګړې توګه د هغو ډېرو افغان ښځو او نجونو په اړه اندېښمن یم چې د طالبانو له واک ته رسېدو وروسته یې د ژوند وضعیت په نامعلوم ډول بدل شوی دی. د تېر کال د اګسټ له ۱۵ مې نېټې راهیسې موږ د دوی د اقتصادي، سیاسي او ټولنیزو حقونو په برخه کې د پام وړ شاتک لیدلی او په ورته وخت کې د دوی پر وړاندې د چلند او جنسیتي محدودیتونو له زیاتوالي له کبله اندېښمن یو. د زده کړو، کار او د فعالیتونو د ازادۍ له حق پرته، ښځې اوس په زیاتیدونکې توګه ځان په حاشیه کې ویني. د تېر کال د بدلولونو له پیل راهیسې، زموږ دملګرو ملتونو ادارو دا ژمنتیا ښکاره کړه چې په افغانستان کې پاتې شي او د دغه هېواد خلکو ته خدمت وکړي. د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د انتقالي ښکیلتیا دچوکاټ (TEF) پراساس، د ستراتیژیکې تکلارې دغه مهم سند چې په افغانستان کې دملګرو ملتونو ته لارښوونه کوي، موږ توانیدلي یو چې د دوامداره اړینو خدماتو په وړاندې کولو او د ټولنې د کلیدي سیسټمونو په ساتلو سره د انسانانو ژوند وژغورو. یوازې د سږ کال په لومړیو شپږو میاشتو کې، موږ ۲۲.۹ ملیون خلکو ته یو ډول بشري مرستې ورسولې چه دا رقم د ۲۴.۴ میلیون اړمن کسانو ۹۴ سلنه جوړوي. موږ د حیاتي مرستو او خوړو په چمتو کولو له زیان منونکو کورنیو سره د هغومرستو له ډلې چې د بیړنیو حالتونو لپاره ټاکل شوې وه مرسته وکړه. پر موسمي مرستو سربیره، موږ دغو کورنیو ته د کرنیزو وسایلو او غذایي موادو، روغتیايي پاملرنې، بیړنۍ سرپناه او غیر خوراکي توکو په ګډون اوبه، دروغتیا ساتنې (WASH) او محافظتي مرستې هم ورکړې. دې ستونزو ته زموږ له بې ساري ځواب سره سره، لاهم په ټول افغانستان کې اړتیاوې په لوړ کچه پاتې دي. د خوراکي توکو ناامني، بې وزلي او پورونه ان که د دغو ستونزو ریښې د ۲۰۲۱ کال د اګست له ۱۵مې يا له لسيزو مخکې مودې د بې پروايۍ او په عامه خدماتو او کلیدي زیربناوو کې د پرمختګ له نشتوالي سره هم تړاوو ولري، خو د طالبانو له واکمن کیدو وروسته دا ستونزې ډېرې شوي دي. د ښې روغتیا پالنې، د بانکدارۍ دیو اغیزمن سیسټم او د کرنې د بدلون په څیر خدماتو ته له لاسرسي پرته، د عامو افغانانو ژوند پرمخ نشي تللی. د افغانستان خلک د خپلې راتلونکې لپاره د جدي تعهد او دوامدارې پانګونې مستحق دي، له همدې امله د طالبانو له واکمن کیدو یو کال وروسته، موږ د اقتصادي هڅو په پیلولو سره د افغان ټولنې د بنسټیزو سکتورونو د پیاوړتیا لپاره خپلې هڅې دوه برابره کړې دي. له هغو اهدافو سره سم چې د انتقالي ښکیلتیا په چوکاټ کې ټاکل شوي دي، موږ به له ښکته څخه دپورته اقتصاد په ښه کولو، د ښځو د اقتصادي ګډون په پراخولو او له دوه میلیونو څخه د ډیرو نویو کارونو په رامنځته کولو باندې تمرکز وکړو. کورنۍ کولی شي د دوامداره عایداتو په درلودلو سره له نه ختمیدونکي فقر او لوږې څخه خلاصون ومومي او ورو ورو به په بشري مرستو باندې د دوی تکیه کمه شي. کار ته د ښځو بشپړ راستنیدل د افغانستان د اقتصاد د بدلون لپاره اړینه دي، له همدې امله موږ د ښځو په مشرۍ د کار د ملاتړ او په ټول هیواد کې د ښځو لپاره د کاري فرصتونو د پراخولو لپاره سخت کار کوو. په داسې حال کې چې ډیر افغانان په کلیوالو سیمو کې ژوند کوي، موږ باید د کرنیزو خوراکي سیسټمونو د پیاوړتیا او د بزګرانو، دخوراکي توکو دتولیدونکو او محلي بازارونو ترمنځ د پیاوړو اړیکو په جوړولو سره د کرنیز اقتصاد ښه کولو ته ځانګړې پاملرنه وکړو. د ملګرو ملتونو ادارې دا مهال د افغانستان په کلیو او ولسوالیو کې د ځینو هغو سیمو په ګډون چې دوروستیو زلزلوله امله زیانمنې شوې دي، دغه طریقه عملي کوي. د همدې میاشتې په پیل کې، د افغانستان د جنوب ختیځ زلزله ځپلو سیمو ته د سفر په ترڅ کې مې یو ځوان ولید، چې ماته یې په لاس لیکل شوی د خپل کلي د بیړنیو غوښتنو لیست راکړ: موږ پاکو اوبو، کور، تعلیم، روغتیا، سړک او دندي ته اړتیا لرو. ملګرو ملتونو ته دا پیغام روښانه و: اوس له دې ساده غوښتنو سره زموږ ملاتړ وکړئ او موږ به په راتلونکي کې د دې ناڅرګندتیا په وړاندې د ځان دملاتړ کولو وړتیاي ولرو. لکه څرنګه چې موږ مخ پر وړاندې روان یو، موږ به په افغانستان کې د ښځو او نجونو په ګډون د خلکو د ژوند د پرمختک لپاره کار ته دوام ورکړو. کله چې په تیر اوړي کې طالبان واک ته ورسیدل، موږ په چټکۍ سره د ښځو او نجونو لپاره د اړینو روغتیايي، ښوونیزو او دخوندیتوب د خدماتو چمتو کول زیات کړل. موږ په دې وروستیو میاشتو کې خپل خدمات لا پراخ کړي او په کابل کې مو د ښځو د رواني درملنې لپاره نوي روغتیايي مرکزونه هم پرانیستي دي. موږ د وروستیو زلزلو ځپلو ښځو او ماشومانو ته د رسیدنې لپاره ګرځنده روغتیایي ټیمونه زیاته کړل، همدارنګه د بې ځایه شویو او راستنیدونکو میرمنو لپاره مو د ځواکمنولو مرکزونو له لارې نور روزنیز پروګرامونه هم پیل کړي دي. له هر ډول بې ثباتۍ او غیر معمولي حالتونو سره سره، موږ به د ښځو او نجونو اړتیاوې په خپلو هڅو کې شاملې کړو. ترڅو ډاډ ترلاسه شي چې دوی بیرته خپلو دندو او کار ته ستنې شوې دي او د دې توان لري چې خپل حق او برابر ژوند بیرته ترلاسه کړي. د تیر کال دهمدې ورځې (۱۵د اګست) په اړه د فکر په کولوسره، زه د افغانستان له خلکو سره د ملګرو ملتونو د ټیم پرملاتړ او هغوهڅوچې موږ د یولړ خطرناکو سناریوګانو د مخنیوي لپاره چې موږ یې له پلي کیدو څخه ویره درلوده، ښوولي، ویاړم. په ژورو احساساتو،هڅونو، او د شته واقعیتونو پر بنسټ، موږ روانو ننګونو ته په کتو سره په افغانستان کې خپل ماموریت ته دوام ورکوو ترڅو ډاډ ترلاسه کړو چې په افغانستان کې د ماشومانو په ګډون هر وګړی لکه د کندوزد هغې نجلۍ په څیر چې پورته یې یادونه وشوه، وکولی شي چې د خپل راتلونکي لپاره پلان جوړاو باعزته راتلونکې ولري.

نور ولولئ

1 of 5

کیسه

08 March 2022

هغه افغان ښځې او نجونې وپېژنئ چې هره ورځ مونږ ته د کار کولو انګېزه راکوي.

شکریه چې د ۲۰۲۱ کال تر اګسټ میاشتې پورې یې د مدني فعالې په توګه کار کاوه، اوسمهال نوموړې د خوړو د نړیوال پروګرام له لوري د توزېع کېدونکو خوړو په قطار کې ولاړه ده. نوموړې وایي: زه وړاندې له دې د پوهنتون استاده وم، خو اوس دنده نه لرم. د ښځو د حقونو پر وړاندې محدودیتونه لکه د کار کولو حق د شکریې په څېر ډېرې مېرمنې دې ته اړ کړې، څو د لومړي ځل لپاره د خوړو د ترلاسه کولو په موخه په قطار کې ودرېږي، چې دا چاره د په افغانستان کې د لوږې تر ټولو څرګنده څېره ښیي. هېڅوک نباید د خوړو د ترلاسه کولو په موخه په قطار کې ودرېګي، خو که چېرې دا ستونزه منځته راځي، د ملګرو ملتونو اداره هلته حضور پیدا کوي، څو دا ډاډ ترلاسه کړي، هغه څه ته چې خلک یې له فقر او بېچارګۍ څخه د وتلو په موخه ورته اړتیا لري، په واک کې یې شته. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو نړیواله اداره د ښځو د پیوستون په نړیواله ورځ د هرې بلې ورځې په څېر د شکریې په شان ښځو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته. په افغانستان کې شاوخو ۳۵ سلنه ښوونکې ښځې ژوند کوي، چې په دې وروستیو کې یې کله نا کله میاشتنۍ تنخواه نه ورکول کېږي، یا هم د شکریې په څېر له سره نه ورکول کېږي. په هېواد کې د مېرمنو له پراخ ګډون پرته هېڅ ډول تلپاتې سوله او او ثبات منځ نه شي راتلای. ډاکټر راضیه د څلورو نور ښځینه ډاکټرانو تر څنګ یوازینۍ ښځینه ډاکټره ده، چې په کابل کې د کوويډ-۱۹ناروغۍ په یوه روغتون کې پر دنده بوخت ده. د کوېډ نولس روغتونونه د نړیوالې روغتیایي ادارې او اروپایي اتحادیې ملاتړ له ځانه سره لري. ډاکټر راضیه وایي: د کوېډ نولس څلورمې پانډمي مرحلې په اوږدو کې، پر دې ناروغۍ د اخته ناروغانو شمېر ډېر لوړ شوی، چې روغتون ته د درملنې په موخه مراجعه کوي، چې ډېرو یې له نورو ضمني ناروغیو څخه هم سر ټکاوه. د روغتیایي کارکوونکو په توګه به موږ له دوی څخه غوره څارنه او ساتنه کوو. موږ په ډېرو ستونزمنو شرایطو کې کار کوو، زما دنده د خلکو ژوند ژغورل دي او دې دنددې ته به دوام ورکوم. ښځینه ډاکټرانې په روغتیایي برخه کې غوره رول لوبوي. دوی کولای شي د ډاکټرې، قابلې، نرسانې، لابراتوار، اپیډمولوژېسټې، صفاکارې او یا هم کار زده کوونکې په توګه دنده ترسره کړي. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو نړیواله اداره د ښځو د پيوستون په نړیواله ورځ د هرې بلې ورځې په څېر د ډاکټر راضیه په شان مېرمنو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته. شمسیه، د میلیونونو نورو افغانانو په څېر د امنیتي ستونزو د ډېرېدو له امله په خپل ښار کې له کوره وشړل شوه. شمسیه یې اوس د خپل پلار، مور او خویندو تر څنګ په داسې یوه کمپ کې هستوګن دي، چې د دوی په څېر نور خلک هم، هغه چې د خپلې سر پناه د پیدا کولو په لټه کې یې د هېواد په د ننه کې خپل کورونه پرېښي دي او د یوه نوي ژوند جوړلو په موخه یې له هرې ممکنې لارې کار اخیستی دی. د شمسیې سفر هغه مهال پیل شو، چې عمر یې شاوخوا ۱۲ کاله و، مور او پلار یې نور د هغې د زده کړو د لګښت ورکولو توان نه درلود. هېڅوک باید دې ته اړ نه شي، څو خپل کور او هستوګنځی پرېږدي، ځکه دا ډول ټاکنه تر ټولو سخته او ستونزمنه وي. ددې لپاره چې ډاډ ترلاسه شي، هغه څه چې خلک ورته د بیاځلې ژوند پيلولو په موخه اړتیا لري، په لاس کې لري او که نه؛ د ملګرو ملتونو نړیواله اداره هلته حضور لري. په ټول هېواد کې ۳.۵ میلیونه افغانانو خپل هستوګنځي پرېښي دي. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو نړیواله اداره د ښځو د پیوستون په نړیواله ورځ د شمسیې په څېر مېرمنو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته. امنه سپارښتنه کوي، څو په یوازې توګه د دوه ګونو ماشومانو پر زېږون لاس پورې نه شي، خو د فېروزې هغه حالت چې د ډاډ وړ نه ښکارېده، په دې مانا و، چې روغتیایي مرکز ته یې لېږدول له خطر سره مخ کوي، ځکه چې ډېری روغتیایي مرکزونو ته وصل شوې لارې د امنیتي ستونزو له کبله تړل شوې وي. آمنې یې د خپل مریض د روغتیا لاس ته راوړلو په موخه په عاجله توګه له قابله ګانو سره د ځانګړې ټلیفوني شمېرې له لارې اړیکه ټینګه کړه او د مرستې غوښتنه یې ترې وکړه. د قابله ګانو ځانګړې شمېره ، چې د ملګرو ملتونو نړیوالې ادارې د ټولنې صندوق اړوند کېږي او ۷ ورځې په اونې کې ۲۴ ساعته فعالیت لري او له مخې یې له لرې د قابله ګانو مشورې ترلاسه کېدای شي. دې وړیا شمېرې چې په ۲۰۱۶ کې یې پر فعالیت پیل وکړ، د دوه متخصصو مېرمنو او دوه قابله وو له لوري یې چارې پر مخ وړل کېږي. دوی د دغې شمېرې له لارې مشورې ورکوي او قدم په قدم ورته د خپل مسلک کړنلارې په ګوته کوي، څو په ستونزمنو حالاتو کې د ډاکټرانو لاسنیوی وکړي. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو نړیواله اداره د ښځو د پیوستون په نړیواله ورځ د هرې بلې ورځې په څېر د امنې په شان مېرمنو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته. د مریم په څېر ښځې وکولای شي، څو د نا امنۍ او ناورین پر مهال په ټولنه کې د رواني حالت له پلوه د هغوی ملاتړ وشي او د زده کړو او نورو ډېرو خدمتونو ته لاسرسی ولري. مریم د خپلو رسامیو د رسم کولو په موخه د یونیسف د مرکزي پاملرنې (IS) پروګرام څخه ګټه اخلي، په دې هیله چې یوه ورځ نوموړې پر دې وتوانېږي، چې خپلې زده کړې پای ته ورسوي او رسامه شي. د مریم پلار اوس د سیمې ټول غړي دې ته هڅوي، څو لورګانې یې د امن په فضا کې ګډون وکړي، څو رواني، ټولنیزې او نورې زده کړې او خدمتونه ترلاسه کړي. له اوو میاشتو ډېره موده وشوه، چې په ټول هېواد کې نجونې ښوونځیو ته له تلو منع شوې دي. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو نړیواله اداره د ښځو د پیوستون په نړیواله ورځ د هرې بلې ورځې په څېر د مریم په شان مېرمنو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته. حمیدې د ۱۶ کلونو په اوږدو کې د څېړونکې څارنوالې او د مدني ټولنې د رهبرې په توګه کار کړی. د ښځو د ساتنې مرکز چې وړاندې د حمیدې له لوري اداره کېده، د نورو دا ډول مرکزونو په شان په ټول هېواد کې تړل شوي دي. دا پناه ځایونه، چې د جنسي برابرۍ او ښځو د وړتیا لوړلو بنسټونو په مرسته چې د ملګرو ملتونو له لوري اداره کېدل، د ښځو او د هغوی د ماشومانو کوربه توب یې پر غاړه درلود. که دغه ښځو او ماشومانو ته دا ډول اسانتیاوې نه وای برابرې شوې، نو لرې به نه وه، چې له دوی به ناوړه ګټه پورته کېده. په دغه پناه ځایونو کې ښځو ته دا زده کړه ورکول کېده، چې څه ډول لیک او لوست وکړي. همدا راز دوی ته د نویو مهارتونو زده کړه ورکول کېده، چې له مخې یې دوی کولای شول د اقتصادي پلوه پر ځان بسیا شي. د دې تر څنګ دوی ته پر ستونزو. روحي ناروغیو او یو له بل سره د تعامل په برخه کې بېلابېلې مشورې ورکول کېدې او شفا بښونکي شکل یې خپلې کیسې له یو او بل سره شریکولې. نن هم حمیده په هېواد کې د ننه ده، چې د مېرمنو او نجونو له حقونو دفاع کوي. نوموړې هره ورځ له هغو مېرمنو سره په اړیکه کې ده، چې پناه ځای ته به یې ورتلې. حمیده یادو مېرمنو ته د ټلېفون له لارې مشورې ورکوي، خو دا پر دې پوهېږي، هغه مېرمنې چې د ناوړه ګټه اخیستونکو سره پر یوه ځای کې اوسي، دا ډول مرسته رسونه ورته بسنه نه کوي. اټکل کېږي، چې له هرو ۱۰ افغان مېرمنو ۹ یې د کورني تاوتریخوالي ښکار کېږي. د ملګرو ملتونو اداره په افغانستان کې د حمیدې په شان ښځو تر څنګ درېږي او د هغه مرکزونو د پرانیستلو ملاتړ کوي، چې هلته مېرمنې خپل ځان مسئون احساسوي. فضیله د نورو مېرمنو په شان د ملګرو ملتونو د هوايي خدماتو په بشردوستانه پروګرام (UNHAS) کې چې د خوړو د نړیوال پروګرام له لوري اداره کېږي، دنده لري، وایي: غواړم یوه ورځ پیلوټه شم. د (UNHAS) پروګرام په هر وخت او هر ځای کې، چې نور هېڅوک ونه شي کولای الوتنه وکړي، الوتنه کوي. حیاتي توکې لکه خواړه رسوي او بشردوستانه کارپوهان هغو ځایونو ته رسوي، چې د لېږد اړتیا یې ولیدل شي. په افغانستان کې د (UNHAS) پروګرام ښځینه ټیم غړي چې په اوسني وضعیت کې هم خپل کار ته دوام ورکوي، هېواد ته یې بنسټېز خدمتونه وړاندې کوي. که څه هم د دوی په څېر ډېری ښځینه کارکونکې چې په کاري ساحه کې له ګڼو ستونزو سره لاس او ګرېوان دي، لکه: د کار حقوق، زده کړه او د تګ راتګ ستونزې، خو له دې سره سره بیا هم خپلو خپلو دندو ته حاضرېږي. کله چې شدید ناورین را منځ ته کېږي، لکه اوسمهال چې افغانستان ورسره لاس او ګرېوان دی، ملګري ملتونه لرې پرتو سیمو ته د مرسته کوونکو لپاره په امن ډول د لېږد رالېږد فرصتونو برابرولو ته دوام ورکوي. اوسمهال په افغانستان کې شاوخوا ۲۴.۴ میلیونه کسان بشردوستانه مرستو ته اړتیا لري، چې نیمه برخه یې مېرمنې او نجونې تشکیلوي. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو نړیواله اداره د ښځو د پیوستون په نړیواله ورځ د هرې بلې ورځې په څېر د فضیلې په شان ښځو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته. حمیدې او د هغې کورنې د مزار شریف پر لور حرکت وکړ او د داخلي بې ځایه شوو په یوه کمپ کې هستوګن شول. دلته داسې خلک اوسېدل، چې د خپلو کورونو پرېښودو ته اړ شوي وو، خو د نړیوالو سرحدونو څخه د تېرېدو چانس یې نه وو ترلاسه کړی. دلته د کرنې په برخه کې د نوموړې وړتیاوې د ملل متحد نړیوالې ادارې له لوري لوړې شوې او همدا لامل شو، چې له مالي او مدیریتي پلوه د هغې د پوهې کچه لوړه او سمبال شي. اوسمهال حمیده د یوې کوچنۍ کروندې چارې پر مخ وړي. د نړۍ ۸۰ سلنه خواړه له کوچنیو کروندو څخه چمتو کېږي. په دغو کروندو کې د ښځینه بزګرانو ونډه ډېره کمه ده. حمیده د یوې ښځینه بزګرې په توګه چې د کروندې چارې پر مخ وړي، د خپلې کورنۍ خواړه چمتو کوي او د هېواد د اقتصاد په غوره والي کې مرسته کوي. د ملګرو ملتونو نړیواله اداره په افغانستان کې، له ښځو او نارینه وو سره مرسته کوی، څو هغه خنډونه چې د دوی او د دوی د کورنیو د ژوند د اسانتیاوو د برابرولو په لاره کې پراته دي، له منځه یوسي او همدا راز په دوام داره بڼه د کورنيو لګښتونو د برابرولو په موخه یې د پانګونې په برخه کې ورسره مرسته کوي. افغانان په نړۍ کې د پناغوښتونکو لویه سلنه تشکیلوي. په ټوله کې د نړۍ په کچه ۲.۶ میلونه افغان پناه غوښتونکي ثبت شوي، چې له دې ډلې یې ۲.۲ میلیونه یوازې په ایران او پاکستان کې دي. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو نړیواله اداره د ښځو د پيوستون په نړیواله ورځ د حمیدې په څېر مېرمنو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې په خپله خوښه د ژوند درلود به برخه کې هغه څه ته چې اړتیا ورته لري، په واک کې یې شته. زهرا یوه له هغه نجونو څخه ده، چې د ملګرو ملتونو نړیوالې ادارې له لوري په مزار شریف کې په لاره اچول شوي خیاطۍ کورس کې یې ګډون کړی و. نوموړې نه یوازې دا چې د تکړه شاګردانو له ډلې څخه شمېرل کېده، بلکې د نورو زده کوونکې لپاره یوه غوره مخبېلګه وه. د هېواد ستونزمنو شرایطو زهرا دې ته اړ کړه، څو له کورنۍ سره یوځای یې په خیمه کې ژوند وکړي. دا چې نوموړې د نویو مهارتونو زده کړې ته ژمنه وه، د خیاطۍ له لارې وتوانېده، څو له خپلې کورنۍ سره مرسته وکړي او له فقر څخه یې وساتي. له ۸ میاشتې ښوونیزې دورې وروسته زهرا د کار له لارې د ترلاسه شوې ګټې پر مټ په دې وتوانېده، څو داسې یوه کوټه ورغوي، چې له کورنۍ سره یو ځای پکې ژوند وکړي. همدا راز دې وکولای شول، څو خپل د خیاطۍ کسب ته نوره هم پراختیا ورکړي او خپل خاوند ته موټرسایکل وپېري، څو د بازار ګوټ ګوټ ته پرې دتوکو د لېږد چارې پر مخه یوسي. زهرا تمه لري، څو د کال تر پایه یوه بله کوټه هم ورغوي او د کورنۍ د ژوند چارې یې اسانه کړي. د زهرا تر ټولو لویه موخه دا ده، چې له خپلو اولادونو سره یې د تحصیل په برخه کې مرسته وکړي. دا د زهرا تر ټولو لویه هیله ده. هیڅوک باید دې ته اړ نه ایستل شي، څو په خیمه کې ژوند وکړي. که چېرې هم دا پېښه را منځ ته کېږي، د ملګرو ملتونو نړیواله اداره هلته حضور پيدا کوي، څو ډاډ تر لاسه کړي، چې ایا خلک هغه څه چې له فقر او غربت څخه د ایستلو او غوره ژوند درلودلو په موخه اړتیا ورته لري، په لاس کې یې لري او که نه؟ په افغانستان کې د ملګرو ملتونو نړیواله اداره د ښځې په نړیواله ورځ د زهرا په څېر مېرمنو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته.

نور ولولئ

1 of 5

کیسه

08 March 2022

۲۴.۴ مېلیونه افغانان بېړنۍ بشري مرستو ته اړتیا لري. له دې اړمنو له جملې څخه نیمایي یې ښځې او نجونې دي. دلته د دوی د هڅو او زیار په هکله ولولئ.

په جلال اباد کې له کورونو بهر امن فضا ته د ښځو لاسرسی ډېر محدود دی. کله چې په ټولنه کې د ښځو رهبرې آغلې مرضیه د اسکان پروګرام کړنې چې د ملګرو ملتونو د نړیوالې ادارې له لوري په لاره اچول شوی و، خبره شوه، د یاد پروګرام ټول نارینه او مېرمنې یې دې ته و هڅولې، څو د ښځو او نجونو لپاره د پارک جوړلو په موخه خپله رایه وکاروي. دې پروژې د ټولو کسانو رایې خپلې کړې، چې له نیکه مرغه اوس جلال آباد د ښځو لپاره غوره شین ځای لري. د جلال آباد ښار یو اوسېدونکي په دې اړه داسې وایي: “مېرمنو دا پرېکړه وکړه، څو دلته یو پارک جوړ کړي، ځکه دوی له وړاندې د شنې ساحې پر ارزښت پوهېدلې وې. اوسمهال موږ د یوه رېښتینې انسانیت پر لور ګام پورته کړی، چې په هغه کې ټول نارینه او ښځینه د مساوي حقوقو او مسئولیتونو درلودونکي دي”. د مرضیې په شان ښځینه رهبرانې نه یوازې دا چې د نوښت لرونکو پروګرامونو ملاتړ کوي، بلکې پروژو ته د پروګرام جوړونې، په اړه یې کړنې او له هغه څخه د څار په برخه کې غوره رول لوبوي. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو اداره د ښځې په نړیواله ورځ د هرې بلې ورځې په څېر د مرضیه په شان پېغلو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته. د شبانې مور وایي: ما له وخته مخکې د واده کولو خطرونه درک کړي او پرېکړه مې وکړه، څو شبانه له هغه خطره چې لومړۍ لور مې ورسره مخ شوه، وژغورم؛ خو خاوند مې داسې نه غوښتل او خبرې ته مې یې غوږ نه نیو. شبانه ۱۳ کلنه ده. مور یې له ملاتړ څخه لاس وا نه خیست او او د امن پروګارم چې د Spotlight او شریکانو له لوري یې په هرات ولایت کې په لاره اچول شوی و، اړینې مشورې ترلاسه کړې. د دغه مرکز مشاورانو د شبانې له پلار سره هر اړخیزې خبرې وکړې. دوی د په زور د واده کولو، له وخته وړاندې واده کولو او د لورانو په وړاندې د پلار پر مسئولیتونو خبرې وکړې. د امن فضا په مرکز کې شبانې، مور او پلار یې خواړه هم ترلاسه کړل او پلار یې د ترکارۍ خرڅولو په برخه کې کوچنۍ دنده ترلاسه کړه. هغه اوس دې ته زړه نه ښه کوي، څو شبانې ته په خاوند پسې وګرځي. په اوسني وضعیت کې د افغانستان ۲۴،۴ میلیونه کسان چې د هېواد نیم نفوس تشکیلوي، بشري مرستو ته اړتیا لري. دا ډول ناورین ډېری کورنۍ دې ته اړ باسي، څو په یول لړ ناسمو کړنو لاس پورې کړي، لکه: پر کوچنیانو د کارونو ترسره کول، له وخت وړاندې واده کول او داسې نور. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو نړیواله اداره د ښځو د پيوستون په نړیواله ورځ د هرې بلې ورځې په څېر د شبانې په شان پېغلو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته. زهرا یوه له هغه نجونو څخه ده، چې د ملګرو ملتونو نړیوالې ادارې له لوري په مزار شریف کې په لاره اچول شوي خیاطۍ کورس کې یې ګډون کړی و. نوموړې نه یوازې دا چې د تکړه شاګردانو له ډلې څخه شمېرل کېده، بلکې د نورو زده کوونکې لپاره یوه غوره مخبېلګه وه. د هېواد ستونزمنو شرایطو زهرا دې ته اړ کړه، څو له کورنۍ سره یوځای یې په خیمه کې ژوند وکړي. دا چې نوموړې د نویو مهارتونو زده کړې ته ژمنه وه، د خیاطۍ له لارې وتوانېده، څو له خپلې کورنۍ سره مرسته وکړي او له فقر څخه یې وساتي. له ۸ میاشتې ښوونیزې دورې وروسته زهرا د کار له لارې د ترلاسه شوې ګټې پر مټ په دې وتوانېده، څو داسې یوه کوټه ورغوي، چې له کورنۍ سره یو ځای پکې ژوند وکړي. همدا راز دې وکولای شول، څو خپل د خیاطۍ کسب ته نوره هم پراختیا ورکړي او خپل خاوند ته موټرسایکل وپېري، څو د بازار ګوټ ګوټ ته پرې دتوکو د لېږد چارې پر مخه یوسي. زهرا تمه لري، څو د کال تر پایه یوه بله کوټه هم ورغوي او د کورنۍ د ژوند چارې یې اسانه کړي. د زهرا تر ټولو لویه موخه دا ده، چې له خپلو اولادونو سره یې د تحصیل په برخه کې مرسته وکړي. دا د زهرا تر ټولو لویه هیله ده. هیڅوک باید دې ته اړ نه ایستل شي، څو په خیمه کې ژوند وکړي. که چېرې هم دا پېښه را منځ ته کېږي، د ملګرو ملتونو نړیواله اداره هلته حضور پيدا کوي، څو ډاډ تر لاسه کړي، چې ایا خلک هغه څه چې له فقر او غربت څخه د ایستلو او غوره ژوند درلودلو په موخه اړتیا ورته لري، په لاس کې یې لري او که نه؟ په افغانستان کې د ملګرو ملتونو نړیواله اداره د ښځې په نړیواله ورځ د زهرا په څېر مېرمنو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته. هره ورځ به مو چې غواګانې د څړ په موخه د ښوونځي مخامخ تپې ته بېولې، پر ښوونځي به مو سترګې لګېدې. بسمینه چې د خوست په ولایت کې رالویه شوې، وایي: وړاندې له دې چې د ښوونځې پر مانا پوهه شم، مینه مې ورسره درلوده. ښوونځی د بسمینې له کوره ډېر په لرې واټن کې پروت وو. له پلار سره به یې دا اندېښنه وه، چې که لور مې ښوونځي ته واستوم، ښایي له کوم خطر سره مخ شي، کورنۍ او ټولنه به یې په اړه بد قضاوت وکړي. یوه ورځ د سواد زده کړې پروګرام ښوونکې آغلې فرېبا چې په ټول افغانستان کې د ملګرو ملتونو نړیوالې ادارې ښوونیزې برخې (یونسکو) او شریکانو له لوري یې اداره کېږي، د بسمینې کور ته ورغله. فرېبا د داسې نجونو په لټه کې وه، چې له لیک او لوست سره مینه ولري، څو د سواد زده کړې په پروګرام کې ګډون وکړي. په دې وخت د بسمینې مو د هغې د پلار له نا رضایتۍ سره مخ شو، خو دا ځل یې همت له لاسه ورنه کړ. په کلي کې یې ښوونځی ورغول شو، چې ټولې ښوونکې یې ښځې وې. کلونه تېر شول او بسمینه له پوهنتون څخه د یوې لایقې محصلې په توګه فارغ شوه. اوسمهال نوموړې په افغانستان کې له یوې نړیوالې ادارې سره د ارشدې مشاورې په توګه کار کوي. که فرېبا چې د بسمینې لومړنۍ ښوونکې وه، څو کاله وړاندې یې د هغې د کور دروازه نه وای ټکولې، دا ډول مثبتې پېښې به هیڅکله هم نه وای را منځ ته شوې. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو اداره د ښځو د پیوستون په نړیواله ورځ د هرې بلې ورځې په څېر د بسمینې، د هغې مور او فدا کاره ښوونکې فرېبا په شان پېغلو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته. نبیلا او د هغې کورنۍ د امنیتي ستونزو له کبله اړ شول، څو خپل کور پرېږدي. په ۲۰۰۷ کې دوی بېرته خپل هېواد افغانستان ته راستانه شول، خو له بده مرغه د دوی د خاپوړو ځای لا هم امن نه و، څو هلته بیا ځلې مېشت شي. نو دوی اړ شول څو په مزار شریف کې په یوه کمپ کې هستوګنه پیل کړي. نبیلا په کمپ کې د اوسېدلو پر مهال د ګلدوزۍ هنر زده کړ. نبیلا چې له دې وړاندې یې دنده نه درلوده، په داسې حال کې چې مور او پلار یې ناروغ وو او درملنې ته یې اړتیا درلوده او د کار کولو توان یې هم نه درلود. اوس یوازې نبیلا په یوازې ځان د کورنۍ اقتصادي چارې سمبالوي. نبیلا د ۵.۵ میلیونه بې ځایه شوو کسانو له ډلې ده، چې له خپل کوره یې په هېواد کې د یوې امن سرپناه د پیدا کول په موخه وتلې ده. په افغانستان کې د ملل متحد نړیواله اداره د ښځې په نړیواله ورځ د نبیلا په څېر مېرمنو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته. منصوره وړاندې د بلخ په پوهنتون کې د کامپیوټر ساینس پوهنځي محصله وه، خو د منتخب ډیموکارټیک دولت تر راپرځېدو وروسته نوموړې دې ته اړ شوه، څو خپل درسي ټولګی پرېږدي او پر کور کښېني. ټکنالوژي د منصورې تر ټولو ډېره د خوښې وړ برخه وه. کله چې نوموړې د ملګرو ملتونو نړیوالې ادارې له ملاتړو پروګرامنو خبره شوه، د مبایلونو د بیا رغونې په یوه ترمیمځای کې یې نوم لیکنه وکړه. اوس منصوره په یوه مغازه کې د سافټ ویري خدمتونو د وړاندې کولو تر څنګ نورو مېرمنو ته د مبایلونو د بیارغونې زده کړې هم ورکوي. دا چې منصوره اوس کولای شي د خپل کور ورځنۍ اقتصادي چارې پر مخ یوسي او تر څنګ یې د خپلو زده کړو لګښت هم پرې کوي، د خوښۍ احساس کوي. خو پوهنتون ته د بیا ګرځېدلو لویه هیله په زړه کې لري. نوموړې په دې هیله ژوند کوي، چې یوه ورځ به د خپل کاروبار څښتنه وي او د مبایلونو د بیا رغونې ټولې چارې په خپل لاس کې واخلي. د ملګرو ملتونو نړیواله اداره په دې اند ده، چې ښځې او نجونې وکولای شي د خپلې خوښې وړ زده کړې پر مخ یوسي. په میلیونونو افغان زده کوونکي، چې د هېواد راتلونکی جوړوي، د بېلابېلو زړه بوږنوونکو پېښو ترخې پایلې تجربه کوي. دوی ښوونځي ته له تلو پاتې دي. د ښځو د پیوستون په نړیواله ورځ لکه د هرې ورځې په شان په افغانستان کې د ملګرو ملتونو نړیواله اداره د منصورې په څېر مېرمنو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته. زرینه چې د افغانستان په یوه کلي کې زږېدلې، د خپلو زده کړو په موخه یې له هرې ممکنه لارې کار واخیست، په داسې حال کې چې کورنۍ یې یوازې تر دویم ټولګي پورې نوموړې ته د زده کړو اجازه ورکړې وه. مور یې د کورنۍ دغې پرېکړې ته تسلیم نه شوه او په زرینه یې تر دولسم ټولګي پورې په کور کې د ننه زده کړې وکړې. وروسته بیا زرینه ښار ته کډه شوه او هلته یې درې کاله لوړې زده کړې وکړې. دا هغه وخت و، چې کورنۍ یې پرېکړه وکړه، چې زرینه نور نه شي کولای پوهنتون ته د زده کړو په موخه لاړه شي. زرینه چې د مور له ملاتړ څخه یې برخمنه وه، تسلیم نه شوه او په ترکمنستان هېواد کې یې د سیاسي علومو په برخه کې خپلو زده کړو ته دوام ورکړ خو له بده مرغه اقتصادي وضعیت ورسره یاري ونه کړه او د خپلو لوړو زده کړو په پای ته رسولو کې پاتې راغله. زرینې افغانستان ته له راستنېدو ورسته د صابون جوړلو په فابریکه کې دنده واخیسته، چې اوس ځینې وخت د یادې فابریکې د رهبرۍ چارې هم پر مخ وړي. نوموړې په خپل ازاد وخت کې شعر لیکي. د زرینې شعري ټولګه د چمتو کېدو په حال کې ده، ښایي په اروپا کې خپره شي. نوموړې هیله لري، څو داسې ورځ راشي چې د صابون د فابریکې ټولې چارې په خپل لاس کې واخلي. هره ورځ چې یوه نجلۍ له زده کړو څخه بې برخې کېږي، په دې مانا چې خپل ځان، کورنۍ او ټولنې ته یې له په لاس ورغلي فرصت ګټه نه اخلي. په افغانستان کې له وروستي انساني ناورین وړاندې شاوخوا ۴.۲ میلیونه ماشومانو ښوونځیو ته د شمولیت نوم لیکنه کړې وه، چې ۶۰ سلنه یې نجونې وې. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو نړیواله اداره د ښځو د پيوستون په نړیواله ورځ د زرینې په څېر مېرمنو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته. زینب چې ۱۷ کلنه ده، دوه وروڼه او دوه خویندې لري. دوی یې له مور او پلار سره یو ځای چې مور یې د کور چارې پر مخ وړي او پلار یې ازاد کاروبار لري؛ د هرات ولایت په یوه کلي کې ژوند کوي. کله چې زینب د لومړي ځل لپاره د نجونو په هغه وارډ کې چې د (IS)Spotlight پروګرام او د هغوی د شریکانو له لارې په کار اچو شوی شامله شوه، ډېره وېرېدلې وه. نوموړې یې د پلار له تند خویۍ سر ټکاوه، دا چې زینب واده ته زړه نه ښه کوي، پلار یې تل پرې په غوسه وي، آن ځینې وخت یې وهي ټکوي هم. شاوخوا ۲۸ سلنه افغان مېرمنو له ۱۵ څخه تر ۴۹ کلونو وړاندې په ۱۸ کلنۍ کې ودونه کړي. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو نړیواله اداره د ښځو د پیوستون په نړیواله ورځ د هرې بلې ورځې په څېر د زینب په شان مېرمنو تر څنګ درېږي، څو ډاډ ترلاسه کړي، چې دوی د خپل ژوند لپاره هغه څه ته چې اړتیا لري، په واک کې یې شته.

نور ولولئ

1 of 5

د ټولو کتل

خبرنامه

29 August 2023

FAO په افغانستان کې د کرنیزو تولیداتو د زیاتوالي لپاره د ټولنې پر بنسټ د اوبو لګولو سیستمونو د پیاوړي کولو لپاره له جاپان هیواد څخه مالي مرسته/ بودجه ترلاسه کوي

د اګست ۲۸، ۲۰۲۳- کابل – افغانستان: د ملګرو ملتونو د خوړو او کرنې سازمان (FAO) د جاپان د حکومت په ملګرتيا د جاپان د نړيوالې همکارۍ ادارې (JICA) په مرسته د ۹،۵ ميليونه امريکايي ډالرو په لګښت يوه څلور کلنه پروژه پيل کړه. د دې پروژې موخه دا ده چې د خړوب شویو ځمکو اندازه زیاته کړي، د محلي خوراکي توکو تولید ته وده ورکړي او د افغانستان په ختیځ کې د کنړ په ولایت کې ۱۲۶۰۰ څخه د ډیرو بې وزلو نارینو، ښځینو او ماشومانو د خوړو خوندیتوب او د ژوند چاري پیاوړی کړي. دا پروژه به سیمه ایزو ټولنو ته نیغ په نیغه چاپیریالیزي ګټې هم برابرې کړي، د ویجاړیدو د ګواښ لاندی څړځایونو په ساتنه کې به مرسته وکړي، د ځمکې لاندې اوبو حیاتي سرچینې به پیاوړي کړي، چي په ځانګړې توګه د اقلیم د بدلون د اغیزو د زیاتوالي په شرایطو کې ډیري د پام وړ دي. کرنه د اوبو پوري تړلي ده. د نفوس زیاتوالي او د اقلیم د بدلون اغیزو په ټول افغانستان کې اوبو ته لاسرسی خورا د پام وړ ګرزولي، دا ځکه چیرته چې په هیواد کي د ۷۰ سلنې څخه د ډیرو خوراکي توکو تولید په اوبو لګولو پورې اړه لري. دا پروژه به کنړ ولایت کي د نورګل موجوده ویاله بیا ورغوي، د ویالي لاندي خړوبیدونکي ځمکه به ۷۰ هکتاره زیاته کړي چي ټوله خړوبیدونکي ځمکه به ۶۴۳ هکتارو ته لوړه شي او همدارنګه به کرنیزو تولیداتو لپاره د اوبو اندازه او شتون دواړه پیاوړي کړي، چي په ټولیزه توګه به د کرنیزو تولیداتو په تولید کي د ۱۲ سلنه زیاتوالي لامل شي. ډیره د پام وړ داده، چي دا پروژه به د خوړو د خوندیتوب بې وزله کلیوالو کورنیو ته دا وړتیا ورکړي چې په کال کې یوازي د غنمو د یو فصل په پرتله دوه فصلونه وکري، عاید به زیات کړی، او د خوړو خوندیتوب ته به وده ورکړي. دا پروژه به اړونده ټولنو ته ۲۰۰۰ هکتارو څخه زیاتو د ویجاړیدو د ګواښ لاندي څړځایونو په ساتنه او د محلي شرایطو سره د منل شویو بوټو د کرلو او همدارنګه د ځمکي لاندي اوبو د پیاوړي کیدو له لاري ګټه ورسوي. دا پروژه به د داکتر ټیسټو ناکامورا د زرغوني ځمکي د پروژي او جاپان د سولي او طبي خدمتونو (PMS) موسسي چي د کنړ سیندیزي حوزي کي یي د ۲۰۰۳ کال را پدیخوا د اوبو لګولو سیستمونو د پیاوړتیا او رغوني پروژه شروع کړي وه په تعقیب پلي شي. د ۲۰۲۳ کال پوري، PMS۲۳،۸۰۰ هکتاره وچه پریښودل شوي کرنیزه ځمکه بیرته په شنو ځمکو بدله کړي چي د ۶۵۰،۰۰۰ څخه زیات ګټه اخستونکي لري. د ICON په انګړ کې نن د پروژې د لاسلیک په مراسمو کې ګډون کوونکو ته د وینا پر مهال، په افغانستان کې د جاپان سفیر، H.E تاکاشي اوکادا وویل، "د زرغوني ځمکې پروژې نه یوازې خلکو ته د خوړو، اوبو او معیشیت په برخه کی د پام وړ بدلون راوړي، بلکې خلکو ته یې هیله مندي هم ور په برخه کړې ده. دا برياليتوب د افغانانو د زحمت او استقامت شاهد دی. جاپان به د ډاکټر ناکامورا څخه په میراث پاته پروژه کې د FAO سره په ګډه کار وکړي ترڅو سیمه ایزې ټولنې وکولی شي د اوبو ارزښتناکه سرچینې اداره کړي او دوامداره کرنې ته وده ورکړي. جاپان به له افغانانو سره خپلو مرستو ته دوام ورکړي، تر څو دوی وکولای شي چي د خپل ژوند چاري (معیشیت) له سره جوړ کړي او یو ځل بیا په خپلو پښو ودریږي". "افغانستان کې د FAO استازی ریچارډ ټرینچارډ وویل، د افغانستان په ډیرو برخو کې د کرنې په پراختیا، د اوبو لګولو په پیاوړتیا، د خوړو د خوندیتوب په پیاوړتیا، او د سیمه ایزو ټولنو د معیشت د لوړولو په برخه کې د جاپان د حکومت د دوامداره او پر وخت ملاتړ ستاینه کوي. اوبه ژوند دي. اوبه خواړه دي. اوبولګولو ته لاس رسی په ټول افغانستان کې تر بل هر وخت ډیر د پام وړ دی، په ځانګړې توګه د بیوزلو کلیوالو کورنیو لپاره چې د خوړو له نه خوندیتوب سره مخامخ دي. په کلیوالو سیمو کې د اقلیم د بدلون اغیزو ته په پام سره، د جاپان سخاوتمندانه مرستې به د خورا زیان منونکو، پسمانده او د خوړو خوندیتوب نه لرونکي بزګرانو کرنیز تولید ته د پام وړ وده ورکړي، د خوړو خوندیتوب او د معیشت استقامت به پیاوړي کړي، اوهمدارنګه به د ګواښ لاندي څړځایونو او د ځمکې لاندې اوبو سرچینو په ساتنه کې مرسته وکړي. سربیره پردې، د اوبو مدیریت ستونزو ته د رسیدو لپاره د محلي ټولنو ځواکمن کول نه یوازې ټولنیز یووالي ته وده ورکوي بلکې د ټولنې مالکیت او د پروژې پایلو پایښت هم پیاوړی کوي". هغه زیاته کړه. د خوړو خوندیتوب د ودي لپاره د اوبولګولو زیربناو پیاوړي کول دا پروژه به د PMS د میتود په کارولو سره د اوبولګولو سیسټمونو اداره کولو او ګټه اخستنه کې ملي ظرفیت رامینځته او پیاوړي کړي. د PMS میتود له لارې، پروژه به د ټولنې پر بنسټ پیژندل شوي دوامداره کړنو ته وده ورکړي ترڅو د اوبولګولو دودیزي زیربناوي پیاوړي کړي، چي د ویالي لاندې اخري برخو کي خلکو ته د باور وړ اوبو رسول ډاډمن کړي چیرته چې د دوی معیشت په اوبولګولو تکیه لري. دا پروژه به د اوبو لګولو د فعالو تاسیساتو په پیاوړي کولو تمرکز وکړي، چي سربند، کنټرولي دروازې، د اوبو رسولو جوړښتونه، پلچکونه، سیفونونه، د رسوباتو د ناستي جوړښتونه، کنترولونکي دروازې، د دومي او دریمي کانالونو بیا رغونه چي د PMS د اوبولګولو پروژې د لارښوونو د کړنلارو سره سمون ولري پدي پروژه کي شاملیږي. د پروژې د یوې مهمې برخې په توګه، د اوبو نیونکو سیمو مدیریت او د باران د اوبو راټولولو فعالیتونه به د سیلابونو مدیریت او په اوبه نیونکو سیمو کې د باران د چټکو جریانونو کمولو باندې تمرکز وکړي. په دې هڅو کې به د سیمي سره د منل شویو نیالګیو کرل، د اوبو د ډنډونو جوړول، واړه کنترولي بندونه، او په اغیزمن ډول د باراني اوبو د راټولولو لپاره نور اقدامات شامل وي. د پروژي ټول کارونه به د ټولنې د استازو سره د مشورې له لارې وټاکل شي ترڅو د کانال د لیږد ظرفیت لوړ شي، چي په پایله کي يي د اوبو لګولو په نښه شوي سیسټمونو کې د دوامداره اوبو شتون ډاډمن کړي. د PMS متخصصین به د PMS میتود په برخه کي له ۱۰۰ څخه ډیر محلي تخنیکي متخصصین وروزي. برسېره پردې، به د ټولنې څخه ۱۱۰ د اوبو څخه ګټه اخستونکي د ساتنې او څارني په برخه کې زده کړې ترلاسه کړي، تر څو دوی د اوبو لګولو سیسټمونه په اغیزمنه او دوامداره توګه اداره کړي، چي د اوږدې مودې پایلې او اغیزې ډاډمني کړي. FAO په افغانستان کي د هیواد په ټولو ۳۴ ولایتونو کې د انعطاف د پیاوړتیا، د کرنیز معیشت او محلي ایکوسیستمونو د ساتنې او بیا ژوندي کولو لپاره د هڅو پیاوړتیا ته کار کوي. په دې هڅو کې بیلابیل اړخونه لکه د غذايي خواړود تولید پیاوړي کول، د نغدي عایداتو زیاتوالی، او د کلیوالي بازارونو او اقتصاد د بیا ژوندي کولو له لارې په وروستیو لسیزو کې د کرنې د سکتور د مهمو پرمختګونو ساتنه شامل دي. د میډیا/ رسنیو اړیکې: په افغانستان کي د جاپان سفارت ډاکتر ابراهیم محمد Email: ibrahim.mohammad@kb.mofa.go.jp ۰۹۳۷۸۶۰۷۸۶۶۶ FAO افغانستان سید مقصود هاشمي Email: SayedMaqsod.Hashimi@fao.org ۹۳۷۸۷۸۰۸۰۷۷

نور ولولئ

1 of 5

خبرنامه

03 July 2023

ملګرو ملتونو د افغان ولس د ملاتړ لپاره نوی ستراتیژیک چوکاټ پیل کړ

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو سازمان نن د ۲۰۲۳-۲۰۲۵ کلونو لپاره د افغانستان لپاره خپل ستراتیژیک چوکاټ، وړاندې کړ، چې د افغانانو د ملاتړ په برخه کې د دغه سازمان لومړیتوبونه په ګوته کوي. د ملګرو ملتونو ستراتیژیک چوکاټ په افغانستان کې د لومړنیو بشري اړتیاوو د حل لپاره د ملګرو ملتونو کړنلاره بیانوي او دخورا زيانمنونکو کسانو لکه ښځې او نجونې، ماشومان او ځوانان، داخلي بې ځایه شوي، راستنیدونکي، کډوال، قومي او مذهبي اقلیتونو اړتیاوو او حقونو ته لومړیتوب ورکوي. د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د سرمنشي ځانګړې استازې، روزا اوتنبایوا وویل: "زموږ ستراتیژیک چوکاټ د افغانستان خلکو ته د مرستې یو پیاوړی وړاندیز دی چې د دوی اساسي بشري اړتیاوې په ګوته او د ژوند ژغورونکو بشري مرستو روان بهیر بشپړ کړي." د ملګرو ملتونو ستراتیژیک چوکاټ د غړو هیوادونو، همکارانو او شریکباڼو سره په نږدې مشورې کې ترتيب شوی.
د ملګرو ملتونو هیوادنی ډلې او شریکانو يې درې بشپړونکې او دوه اړخیز پیاوړي کونکي ګډ لومړیتوبونه په ګوته کړي دي چې دا د افغانانو له اساسي بشري اړتیاو ملاتړ کوي: په کلیدي سکتورونو لکه روغتیا، تغذیه، تعلیم، کارموندنه، اوبه، حفظ الصحه، خوندي او پاک تشنابونه، ټولنیز محافظت اوخوندیتوب هغه دوامداره اړین خدمات دي، چې ټولو ته د لاسرسي وړ، ارزانه، او له هر ډول تبعیض پرته په وړیا ډول وړاندې شي. اقتصادي فرصتونه او د يوداسې چاپيريال له لارې انعطاف مننونکی معيشت رامینځته کول چې اقتصادي وده اومناسب کاري فرصتونه چمتو او اسانه کوي ، په ځانګړي توګه محرومو ډلو لکه میرمنو ته. ټولنیز پیوستون، ټولشمولوالی، جنسیتي برابري، بشري حقونه، او د قانون حاکمیت – په افغانستان کې د دایمي پرمختګ او سولې لپاره د شرطونو په توګه د بشري حقونو دنړیوالو سندونو مطابق د افغانستان د نورمونو او حقوقي چوکاټونو د سمون لپاره د مدني ټولنې ښکیلتیا ملاتړ او پیاوړې کول. د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د سرمنشي مرستيال ځانګړي استازي او د بشري مرستو همغږي کونکي ډینیل انډریس وویل: "ملګري ملتونه او همکاران یې په دې پوهیږي چې یوازې بشردوستانه مرستې به د منځمهالې او اوږدې مودې لپاره د افغانانو د لویې کچې او ډیریدونکي بشري کړاوونو د حل لپاره بسنه ونکړي." د ملګرو ملتونو ستراتیژیک چوکاټ د مخ پر ډیریدونکي محدودونکي چاپیریال ته د ځواب ورکولو په برخه کې د اصولي مرستو پر رسولو ځانګړی تمرکز لري چې ټول افغانان په ځانګړې توګه ښځې او نجونې ورسره مخامخ دي. له ملګرو ملتونو سره د افغان میرمنو پر کار کولو بندیز د واکمنو چارواکو لخوا پر هغو افغان میرمنو او نجونو باندې وار دمخه وضع شوي محدودیتونه لا ډیروي چې له غیر دولتي موسسو او ډيپلوماټیکو ادارو سره کارکوي، په منځنیو ښوونځيو اود لوړو زده کړو په موسسو کې د نجونو له زده کړو مخنیوی شوی اوعامه پارکونو، جيمونو او حمامونو ته د نجونو او ښځو پر تلو بنديز لګول شوی. دا او نور احکام د ښځو او نجونو فزیکي خوځښت او په اقتصادي، ټولنیز او عامه ژوند کې د هغوی ګډون محدودوي. ښاغلي انډریس وویل چې " آیا ملګري ملتونه به وکولای شي دا چوکاټ په بشپړ ډول پلي کړي؟ دا چاره د واکمنو چارواکو په کړنو او د بسپنه ورکوونکو په ملاتړ پورې اړه لري. Link: https://afghanistan.un.org/en/238795-united-nations-strategic-framework-afghanistan

نور ولولئ

1 of 5

خبرنامه

08 March 2023

د ښځو په نړیواله ورځ، افغانستان کې ملګري ملتونه له واکمنو چارواکو غواړي چې د ښځو او نجونو پر حقونو سخت بندیزونه ژر تر ژره پای ته ورسوي

د ښځو په نړیواله ورځ، په افغانستان کې ملګري ملتونه له واکمنو چارواکو څخه یوځل بیا غواړي ترڅو د ښځو او نجونو پر بنسټیزو حقونو باندې سخت بندیزونه لغوه کړي. د ۲۰۲۱ کال د آګست له میاشتې راپدیخوا، حاکمو چارواکو ښودلي چې د دوی یواځنی تمرکز د هغه مقرراتو په پلې کولو باندې دی چې په ځانګړې توګه ښځې او نجونې په خپلو کورنو کې محدودوي. دغه بندیزونه د بشري حقونو له مکلفیتونو سره په تکړ کې دي چې د بشري حقونو او اړوند نورو ټولو اسنادو کې راغلي کوم چې افغانستان یې هم غړیتوب لري او په پلې کولو یې مکلف دی. داسې بندیزونه له لسیزو جګړو څخه د افغانستان د بیرته راګرځیدو مخه نیسي. د ملګرو ملتونو د سرمنشي ځانګړې استازې او په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د مرستندویه پلاوي (یوناما) مشره، روزا اوتنبایوا وایي: " د طالبانو تر واکمنۍ لاندې افغانستان د ښځو د حقونو په برخه کې په نړۍ کې تر ټولو ځپونکی هېواد دی او دغه حالت ډیر زورونکی دی چې په قصدی او سیستماتیک ډول دهغو هڅو شاهدان یو چې ښځې او نجونې له ټولنې څخه جلا کوي." اوتنبایوا وایي: " د نړۍ تر ټولو لوی بشري او اقتصادي ناورین کې د هیواد نیمایي نفوس خپلو کورونو کې بندول په ملي کچه ځان ته خورا لوی زیان رسول دي. دا به نه یوازې ښځې او نجونې، بلکې ټول افغانان د راتلونکو نسلونو لپاره بې وزلۍ او مرستو ته اړمن پاتې کړي او افغانستان به تر دې هم له خپلو وګړو او له نورې نړۍ څخه جلا کړي. " یوناما د ۲۰۲۱ کال د اګست له میاشتې راهیسې د حاکمو چارواکو له خوا د ښځو پر وړاندې د تبعیضي احکامو او اقداماتو نږدې دوامداره جریان ثبت کړی دی. واکمنو چارواکو د ۲۰۲۱ کال په سپټمبر میاشت کې د نجونو منځني ښوونځي وځنډول او د عامه غبرګون سره سره یې، د ۲۰۲۲ د مارچ په میاشت کې چې ښوونځي بیا پیلیږي دغه تعلیق یې تر نامعلومه مودې پورې وغځوو. که څه هم واکمنو چارواکو ویلي چې دوی تعلیمي نصاب د اسلامي ارزښتونو او کلتوري نورمونو سره برابروي، خو پدې برخه کې هیچ پرمختګ نه لیدل کیږي. د ۲۰۲۲ کال د ډسمبر په میاشت کې د واکمنو چارواکو د لوړو زدکړو وزارت ښځېنه پوهنتونونه وځنډول. له زدکړو څخه منع کول بې شمیره بالفعل او بالقوه فزیکی او رواني ـ ټولنییز عواقب لري؛ لکه ځان وژنه؛ په ماشومتوب کې واده کول؛ په ماشومتوب کې زیږون؛ د بې وزلۍ اړوند زیانونه لکه د روغتیا، تغذیې، هوساینې او د ټیټ عاید له امله د شتمنۍ له لاسه ورکول؛ فکري ضعف، د پریکړو کولو او اړوندو ټولنیزو ځانګړتیاو له لاسه ورکول؛ کورني تاوتریخوالي او جنسي ځورونې او ناوړه ګټه اخیستې پکې شاملې دي. د ښځو حقونه لکه عامه ځایونو ته لاسرسی او د کور څخه د سفر او کار کولو لپاره بهر وتل په پراخه کچه محدود شوي دي. ښخې په تولو برخو کې د عامه پریکړو کولو څخه هم محرومې شوي دي. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د ښځو لپاره ځانګړې استازې، میرمن الیسون ډیویډیان وویل: "افغان ښځو د هغه کړنو پر وړاندې د نه منلو زړورتیا او لیوالتیا ښودلې چې د دوي د ګوښه کیدو لپاره په سیستماتیک ډول روانې دي." "د هغو زیانونو پایلې چې طالبان یې خپلو وګړو ته اړوي یواځې ښځې او نجونې نه زیانمنوي. دا ټولو افغانانو ته زیان رسوي او راتلونکي نسلونه به یې محسوسوي. د یو ټول شموله، سوله ییز او د هیلو څخه ډک افغانستان لپاره باید د ښځو او نجونو حقونه ژر تر ژر بیرته ورکړل شي." د ښځو بشري حقونو څخه دفاع کوونکي چې په سوله ییز ډول مظاهرې کوي په نښه شوي، وهل شوي او نیول شوي دي. دا فرمانونه، لارښوونې او مقررات په ګډه سره د ښځو وړتیا چې عاید لاسته راوړل، روغتیایي خدماتو ته لاسرسی، د تاوتریخوالي سره مبارزه، او خپل حقونو څخه ګټه اخیستنه ده، محدودوي. په ۲۰۲۳ کال کې، ۱۳.۸ ملیونه افغان میرمنې او نجونې بشري مرستو ته اړتیا لري - بیا هم واکمنو چارواکو په غیر دولتي بنسټونو کې د میرمنو په کار کولو بندیز لګولو سره د نړیوالې ټولنې د مرستو هڅې زیانمنې کړې، په داسې حال کې چې دغه مرستې د ژوند ژغورلو لپاره خورا زیاتې مهمې دي. د لا ډیرو معلوماتو لپاره لاندې برښنالیکونو سره په اړیکه کې شئ: یوناما: spokesperson-unama@un.org د ملګرو ملتونو د ښځو چارو اداره: media.team@unwomen.org

نور ولولئ

1 of 5